ائشيدليگه دوغرو....

من بير اسير ايديم، آزاد اولماق ايسته ديم

 من بير اسير ايديم، آزاد اولماق ايسته ديم 

  یازان :  احمد آغا اوغلو

   

  آزادليق و فيکير آيريليغي  

   - اوستاد! سيزده فيکير آيريليغي يوخدور؟ 

  - نه قدر دئسن وار! آزادليق اولان يئرده فيکير موختليفليگي چوخ طبيعيدير. 

  - بس بو، اؤلکه نين ايداره اولونماسيني چتينلشديرمير؟ 

  - هئچ ده يوخ. ايداره ائتمک صنعتي ائله فيکير موختليفليگي اولان يئرلرده اؤزونو گؤسترير.    

  اصل هونر - سربست اينسانلاري ايداره ائتمکدير. گؤزلري، الي، قولو، آغزي، بئيني باغلي اينسانلاري هر بير آدام ايداره ائده بيلر. 

  - اوستاد، سؤيله ديکلرينيز مني لاپ حئيرتلنديرير. 

  - بيليرم، بونا آليشماميسان! آخي ايستيبداد حاکيميتي آلتيندا بؤيوموش اينسانلاردانسان. سوسدورماق، دونوق ساخلاماق، وطنداشلارين آغيزلاريني، گؤزلريني، قولاقلاريني، بئيينلريني باغلاماق ايستيبدادين ايداره چيليک سيستئميدير. ايستيبداد اوصولو اؤز قورتولوش و وارليغيني بو سيستئمده تاپار. آنجاق سونادک اوغور قازانان ايستيبدادا راست گلدينيزمي؟ 

  - يوخ، بو اوصول هر گون ييخيلماقدادير. تاريخ و ميللتلر آزادليق يولونا قدم قويوبلار. 

  - اونون سببي بودور کي، آزادليق سئوگيسي اينسانين آيريلماز کئيفيتيدير. حبسخانايا سالينميش بير قاتيل، بير اوغرو دوستاق حياتيندان قورتولماغي نئجه ايسترسه، ظولم آلتيندا اولان بير موحيط ده، نه قدر بيليکسيز، نه قدر پوزولموش اولسا دا، يئنه قورتولوش آختارار. ايستيبداد محض بو آرزونو اؤلدورمک اوچون ايشگنجه يه ال آتير، آنجاق يئنه ايستگي دوغرولمور. آخي اينسان ماهيتجه دوشونن بير وارليقدير. اونون گؤرن گؤزلري وار، ائشيدن قولاقلاري وار، فيکير يورودن باشي وار، دويان قلبي وار. ايستيبداد هانسي يولا ال آتير - آتسين، يئنه بو اؤزلليکلري اينساندان آلا بيلمز. گؤرن، ائشيدن، دويان اينسان اؤز قراريني وئرر. بو حؤکمون سؤزله ايفاده سينه، آچيقجا دئييلمه سينه ايستيبداد انگل تؤره ده بيلر. آنجاق او زامان ديلين يئرينه گؤز و قاش، ال و آياق، سؤزون يئرينه معنالي ايشاره لر و ايهاملار، آچيق فيکير يئرينه پيچهاپيچ، دئدي-قودو يئر توتوب ياييلار. بوتون بونلارا يئري-يوردو بيلينمه ين، ياري-يالان شايیعه لر، سؤيلنتيلر، اويدورمالار قاريشار. نهايت، دنيز دالغالاري کيمي قارشيسيالينماز و بو باشدان او باشا آخان چيرکاب دولو، موردار بير آخين تميز هاواني کورلايار و اؤز عوفونتينده هم جمعيتي، هم ده حاکيميتي بوغار! گئرچه يه باخاندا، دوشونجه و دويغولاريني آچيق سسلنديرمه ين بير جمعيت هر دقيقه  اؤز ايچينده بوغولماقدادير و همين جمعيت گونلرين بيرينده، البتته کي، پارتلاياجاق. 

  ايداره چيليگين آماجي هئچ ده جمعيتي پارتلاتماق دئييل! عکسينه، جمعيتي روحلانديران، ياشاماق سئوينجي و هوسي آشيلايان بير موحيط حاضيرلاماقدير. فيلان آدام ايداره ائدنلرين ايشلريني تنقيد ائديرسه، قوي ائتسين! داها ياخشي! بو تنقيد کؤکلو تنقيدديرسه، ايداره ائدنلر اوندان فايدالانيب سهولريني دوزلدرلر. يوخ، اساسسيز تنقيدديرسه، اولسون، ساده جه ايشلرينه ياراماز! آنجاق دوغرو اولسون، يانليش اولسون، - وطنداشا اؤز اورک سؤزونو سؤيله مک ايمکاني موطلق وئريلمه ليدير. بو، ايستر وطنداشلار، ايسترسه ايداره چيلرين اؤزلري اوچون بير تهلوکه سيزليک قالخاني دير. 

  - آنجاق اوستاد، بورادا اينجه بير نؤقته وار. بلکه ايندي سؤيله ديگينيز اؤزلليگه وطنداشلار هله يييلنمه ييب، اوندا نئجه؟ ياخشي بيليرسينيز کي، بئله حاللاردا آرا قاريشير، دؤولت و اؤلکه اوچون فلاکت اولا بيله جک قاريشيقليقلار باش وئرير. 

  - دوغرودان دا، اينجه نؤقته يه توخوندونوز. آنجاق بير سواليم وار: سويا گيرمه دن اوزمگي اؤيرنمک اولارمي؟ هئچ سؤز يوخ، اوزمگي بيلمه ينلرين بعضيلري بوغولور. آما سوندا هامي اوزمگي اؤيره نير! 

  - آنجاق سويا ايلک دفعه  گيرن هر بير آدام عئيني تهلوکه ايله اوزلشمير؟ 

  - بلي، اوزلشير. باخ، مسله ده بوندادير کي، ايداره چيلرين هونري اؤزونو گؤسترير. آداملاري بوغدورماماق اوچون چوخ اوصوللار وار: کندير ساللاييرسان، نرديوان قورورسان، اوزگو واسيطه لري وئريرسن و س. 

  - اوستاد، خواهيش ائديرم، داها آچيق آنلادين. 

  - لاپ ياخشي!.. 

   

  آزادليقلا اخلاق آراسينداکي فرق 

  اوستاد سوروشدو:  

  - اؤنجه بير شئي سوروشوم: آزادليقلا اخلاق آراسيندا سيخ باغليليق اولدوغونو قبول ائديرسنمي؟ 

  - قبول ائديرم! 

  - او حالدا مسله ني چؤزمک آساندير. آزاد و سربست ايداره اوصولونون باشينا کئچنلر، طبيعي کي، بو اوصولو هوسله منيمسه ييرلر. ائله همين ايداره اوصولونا هاميدان چوخ خيدمت ائتديکلرينه گؤره ده باشچيليغا يوکسله بيليرلر. دئمه لي، يئني ايداره چيليگي ياييب مؤحکملتمک وظيفه سي هر کسدن چوخ اونلارين بوينونا دوشور. 

  آنجاق آيديندير کي، بو وظيفه نين لازيمينجا گئرچکلشديريلمه سيندن اؤترو همين وظيفه ني توتانلار خالقين گؤزونده کي  نوفوذ و ديرلريني قورويوب آرتيرماليديرلار. بو، بيرينجي شرطدير. ائله اونا گؤره ده همين شخصلر، هر شئيدن اؤنجه، بو قييمت و نوفوذو ضعيف له ده جک، اؤزلريني آزاجيق دا اولسا نوفوذدان سالاجاق هر جور داورانيش و عملدن چکينمه يه بورجلودورلار. 

  آزادليغا دوغرو آدديملايان بير ميلتين اؤنونده بئله رهبرلر وارسا، او ميلت آرتيق ان مؤحکم داياغيني تاپميش ساييلا بيلر. رهبرلره سايقي و اينام بير اؤلکه نين گوونليگيني قورويان باشليجا سيپردير. بئله جمعيت هر جور قاريشيقليغا آسانليقلا سينه گله بيلر. 

  دوزدور، همين رهبرلره ده ديل اوزادان آلچاق طبيعت لي اينسانلار تاپيلير. آنجاق اونلارين قورخوسو يوخدور. رهبرلرينه اينانان ساغلام جمعيت بئله حاللاري آسانليقلا چؤزور. 

  آزادليق تاريخيني آراشديرانلارا معلومدور کي، آزادليق اوچون ان بؤيوک تهلوکه اونو آرادان قالديرماق ايسته ينلرين رهبر وظيفه لري اله کئچيرمه سي و حاقلي تنقيدلره مئيدان وئرمه مه لري اولوب. چونکي معنوي واسيطه لرله دير و نوفوذلاريني ساخلايا بيلمه ين رهبرلر ماددي واسيطه لره، زوراکي ايداره چيلگه ال آتاراق، حاقلي تنقيدلري سوسدورماق اوچون ايستر-ايسته مز هده-قورخو يولونو توتارلار. 

  باشقا سؤزله، بو آداملار اؤزو-اؤزلريني، دايانديقلاري اساسلاري، واختيله ايستيبدادا قارشي فايدالانديقلاري سيلاحلاري دانماغا باشلايارلار. باخ، او زامان آزادليق هر جور معنا و آنلاييشيني ايتيره رک، خالقين گؤزونده موقدس گؤرونمز. آزادليق اوچون ان آجي و فاجيعه لي وضعيت، باخ بودور! 

  اونوتماق اولماز کي، آزادليغين ايلک قوروجولاري بير نؤوع  ميسسيونئرديرلر و يالنيز سؤزده دئييل، ايشده ده خالقا آزادليق ايشيغي وئرمه يه بورجلودورلار. ايلک قوروجولارين وظيفه لري هر يئرده و هر زامان آغير اولوب، چتينليکلرله اوزلَشيب. آخي آزادليق دا بوتون اينانجلار کيمي فداکارليق اومار، قوربان ايستير. آزادليغي سئونلر بونا قاتلاشماغا مجبوردورلار. 

  فداکارليق وارسا، دئمک، وطنداشلارين ايجتيماعي و سياسي تربييه لري باشلانيب. اؤنجه سؤيله ديگيم کيمي، هر يئرده و هر زامان خالق کوتله لري اؤزونو کيمه سه  بنزتمه يي خوشلايار و خوصوصن ده ساييب-سئچديکلري رهبرلره اوخشاماغا چاليشارلار. اوسته ليک، همين رهبرلرين قوردوغو عاييله و مکتب تربييه سي نين ده تاثيريني نظره آلساق، ميللتين ايجتيماعي تربييه سيني تامين ائديلميش سايماق مومکوندور. 

  اوستادي گئت-گئده داها ديقتله دينله ييرديم. اونون سؤيله ديگي سؤزلر خياليمدا اوميد وئريجي، سئوينجلي اوفوقلر آچيردي. ايندييه جن يان-يؤره سي تيکانلي کوللارلا قاپالي گؤرونن آزادليق يولو، آرتيق ايشيقلانماغا باشلاميشدي. آنجاق اؤزوم ايستمه سه م ده، اوستادين سؤزلريني ياريمچيق کسمه يه مجبور اولدوم: 

  - اوستاد، سؤزلرينيزي آج گؤز-آج گؤز دينله ييرم. آما بو گون بيزي پارلامئنته چاغيريبلار، آخي. ايندي گئتمک واختيدير. ايجازنيزله، صؤحبتيميزي ائله بورادا ساخلاياق! 

  پيرلر ساغوللاشيب چيخديلار. من ده تانيشلاريملا بيرگه پارلامئنته گئتديم. 

  پارلامئنت دوز شهرين اورتاسيندا، گئنيش بير مئيداندا يئرلشيردي. مئيدان بويونجا اوجا بينالار سيرالانميشدي. سوروشوب بو بينالارلا ماراقلانديم. بيري آنتيک آبيده لر موزه، ديگري پانتئون، اوچونجوسو عومومي کيتابخانا، دؤردونجوسو ايسه اينجه صنعت موزه سي ايميش. پانتئونون اوزرينده قيزيل حرفلرله بو سؤزلر يازيلميشدي:  " سربست اؤلکه نين بؤيوک اؤولادلارينا ميننتدارليق آبيده سي " . منه ايضاح ائدندن سونرا آنلاديم کي، سربست اؤلکه نين يئتيرديگي بوتون بؤيوک آداملار بورادا اويويورلار. سن دئمه، اهالي هر گون دسته-دسته بورايا گلير و اورادا ابدي ياتان بؤيوک آداملارين عؤمور يولوندان، اؤلکه قارشيسينداکي خيدمتلريندن بالاجا اوشاقلارا سؤز آچيرميش. 

  گئنيش يول بيزي مرمر سوتونلو بينايا آپاريردي. يولون هر ايکي طرفينه قادين و کيشي هئيکللري دوزولموشدو. باشچيميزين وئرديگي ايضاحاتا گؤره، بونلار پارلامئنتده کي  خيدمتلري ايله اؤزلريني تانيتميش پارلامئنت عوضولري نين هئيکللري ايميش. 

  ايکينجي مرتبه ده گئنيش بير لوژايا گيرديم. قوناق ائوينده کي  تانيشلاريمين هاميسيني اورادا گؤردوم. آشاغيدا، بؤيوک بير سالوندا آمفي تئاتر شکلينده سيرالانميش، تخمينن 400 کرئسلودا مجليسين عوضولري اوتورموشدولار. اونلار پارلامئنت صدري نين گلمه سيني گؤزله ييرديلر. رياست هئيتي نين آرخا طرفينده بير الينده دفنه يارپاغي توتوب او بيري اليني ايره ليگه دوغرو اوزادان، مرمردن يونولموش بير قيز هئيکه لي واردي. بو هئيکل سربست اؤلکه نين سيموولو ايدي. يوخاريداکي لوژالار آغزيناجان دولموشدو. باشچيميز آنلاتدي کي، هر گون بئله دير و بو اؤلکه ده پارلامئنت بير نؤوع  خالق اونيوئرسيتئتينه چئوريليب. موختليف مسله لرله باغلي موباحيثه لري دينله مک اوچون هامي بورا جان آتير. 

  همين گون بودجه قانونو موزاکيره يه چيخاريلاجاقدي. ثروت اوزرينه موترققي بير وئرگي نين قويولماسي حاقيندا حؤکومتدن گلن تکليف قيزغين موباحيثه لر دوغوراجاقدي. 

  پارلامئنت رئيسي گلن کيمي، ايجلاسين باشلاديغيني بيلديردي. 

   

  پارلامئنتده نه لر گؤردوم؟ 

  بسته بوي، شيشمان بير آدام کورسويه چيخدي. دسته باشچيميز قولاغيما اَييله رک:  " ماليييه ناظيريدير، مشهور ماليييه چيدير "  - دئدي. 

  ناظير الينده توتدوغو بير توپا کاغيذي اؤنونه قوياراق، اؤز لاييهه سيني آچيقلاماغا باشلادي. سونرا موختليف نظريييه و سيستئملردن بحث ائده رک، ثروت اوزرينه موترققي وئرگي قويولماسي احتيياجيني آنلاتدي. 

  ايستر مجليس عوضولري، ايسترسه لوژالاردا اَيلشنلر چوخ ديقتله، سسسيزجه دينله ييرديلر. ايضاحات بيتر-بيتمز ايکي نفر سؤز ايسته دي. اونلارين کيمليگيني سوروشدوم. باشچيميزين سؤيله ديکلريندن آنلاديم کي، مجليسده مرکزچي، ساغچي و سولچو اولماقلا اوچ پارتييا وارميش. هم ده ميلت وکيلي اولان ماليييه ناظيري مرکزچي پارتييايا منسوبموش. اؤلکه ده کي  عنعنه يه گؤره، هر بير پارتييانين آيري-آيري علم لرده ايختيصاصلاشميش چوخلو موتخصيصي اولدوغوندان، هر بير مسله موزاکيره يه چيخاريلاندا، پارتييانين آديندان يالنيز همين موتخصيصلر سؤز سؤيلرميش. ديگر پارتييا عوضولري اؤز داورانيش و ريلري ايله چيخيشچيني مودافيعه  ائدرلرميش. 

  ساغچي پارتييانين سؤزلوسو ناظيرين بياناتيني شيددتلي تنقيده توتاراق، لاييهه نين ردد اولونماسيني طلب ائتدي. سولچو پارتييانين چيخيشچيسي ايسه ناظيرين آچيقلاماسيني بينمکله برابر، لاييهه ني يئترلي سايمادي. او، ناظيرين قبول ائتديگي وئرگي رقملريني و وئرگي نيسبتيني لازيم اولدوغوندان آز حساب ائده رک، لاييهه نين بو باخيمدان دوزه ليشي اوچون يئنيدن کوميسسييايا قايتاريلماسي تکليفيني ايره لي سوردو. 

  ناظير بير داها کورسويه چيخاراق، تنقيدلره بيرجه-بيرجه جاواب وئردي و لاييهه نين اولدوغو کيمي سسه قويولماسي اوزرينده داياندي. 

  بو دفعه  پارتييالارين ديگر موتخصيصلري ده سؤز آليب کورسويه چيخديلار. ديقتيمي چکن او اولدو کي، موزاکيره لر زاماني خيرداجا بير قيزغينليغا دا يول وئريلمه دي. چيخيشچيلار مؤوزعودان يايينمير، سؤيلنن فيکيرلري، وئرگي سيستئملريني وار قوووه ايله مودافيعه  و يا تنقيد ائتسه لر ده، بير-بيرلرينه قارشي چوخ سايقيلي داورانيش گؤستريرديلر. حئيرت مني گؤتورموشدو. يانيمداکي تانيشيما دئديم: 

  - نئجه غريبه دير! هئچ حيرصله نيب اؤزلريندن چيخميرلار. آزاجيق دا اولسا، بير-بيري نين شخصيتينه توخونمورلار. 

  - ائله دير، من ده مات قاليرام. 

  سن دئمه، باشچيميز بيزي ائشيديرميش. گولومسه يه رک بيلديردي کي،  " نييه حيرصلنمه لي ديرلر آخي؟ آتالاري نين ماليني بؤلوشدورمورلر کي. هاميسي نين بير مقصدي وار - اؤلکه يه خيدمت! و هر کس ديگري نين گؤزل نيتينه، صميميتينه آرخايين اولدوغوندان، قيزيشيب اؤزوندن چيخماغا سبب يوخدور. "  

  بو جاوابي دينلرکن يئنه اؤز اؤلکه مي خاطيرلاديم. و يئنه اؤز اؤلکه مين عوضينه قيزاريب خجالت چکديم. 

  موزاکيره داوام ائديردي. باشچيميز بيزه دوغرو اَييليب دئدي: 

  - بودجه نين موزاکيره سي هله ايگيرمي گون سوره جک. هله ايگيرمي گون پارلامئنت عوضولري گئجه-گوندوز چاليشاجاق! يئنه دينله يه جک سينيز؟ 

  آرتيق آخشام دوشوردو. باشچيميزين گئتمک ايسته ديگيني آنلاييب بيز ده آياغا قالخديق. 

       

  اونيوئرسيتئتده 

   ائرته سي گون بيزي اونيوئرسيتئته و کيميا اينستيتوتونا آپاراجاقديلار. 

  اونيوئرسيتئت شهر ايچينده شهره بنزه ييردي. دونيانين هر يانيندان گلن 16 مين طلبه سي و عاليمليک شؤهرتي هر طرفه ياييلميش 150 پروفئسسورو واردي. کيتابخاناسيندا 400 مين جيلددن چوخ کيتاب توپلانميشدي. ساراي کيمي ايشيقلي سالونا گيرديگيميز زامان گؤردويوموز منظره بيزي مات قويدو. يوزلرجه طلبه نين باشي اوخوماغا قاريشميشدي. تکجه ايسته مک بس ايدي کي، ايسته نيلن کيتابي اوچ دقيقه نين ايچينده تاپيب وئريرديلر. کيتابلاري بعضاً ايکينجي، اوچونجو مرتبه دن گتيريرديلر. کيتابين آدي يازيلميش کاغيذ پارچاسي ماشين واسيطه سي ايله يوخارييا گؤندريلير و بير دقيقه  سونرا همين کيتاب اؤز-اؤزونه سوروشوب خوصوصي اويوقدان چيخيردي. 

  جراحيييه اوتاغيندا، فيزيکا و کيميا لابوراتورييالاريندا موعليم و طلبه لر جراحليق اؤيره نير، آراشديرما و سيناقلار آپارماقلا مشغول اولوردولار. بورادا بير يئرده اينسان مئييدينه باخيب، بدن عوضولريني اؤيره نير، بير باشقا يئرده کلله سوموکلري اوزرينده سيناق کئچيرير، اوچونجو بير يئرده مئيمونلارين قاني اوزرينده تجروبه آپاريرديلار. بير سؤزله، بو عظمتلي بينانين هر طرفينده گنج نسيل آغ ساچلي موعليملرين رهبرليگي ايله چاليشماقدا، حياتا حاضيرلانماقدا ايدي. 

    

  اينستيتوتدا 

    اونيوئرسيتئتدن سونرا کيميا اينستيتوتونا گئتديک. بو اينستيتوت سؤزون تام معناسيندا بير مؤعجيزه  عالمينه بنزه ييردي. آغ اؤنلوکلو، ايري گؤزلوکلو، آغ ساچلي موعليملر يان-يؤره لرينده کي  مينلرجه شوشه نين، چئشيد-چئشيد آلتلرين، يانان و فيشيلدايان کولچه لرين ايچينده قديم سِحربازلاري خاطيرلاديرديلار. طلبه لر خيرداجا قابلارين ايچينده نه ايسه ازير، موعليمه گؤستريرديلر. موعليم همين قابلارا شوشه لردن نه ايسه تؤکن کيمي بير قايناشما، بير پاريلتي باشلايير و آلوو سنگييندن سونرا سپيلن توزون يئرينده بوللور کيمي بير مادده يارانيردي. 

  باشقا بير طرفده بير باشقا موعليم ائلئکتريک سيناقلاري کئچيريردي. بير باشقا يئرده ايسه هامي نين ديقتي جوربجور قاز ايستحصالينا يؤنلميشدي. 

  باشچيميز منه دوغرو اَييليب دئدي: 

  - تانيديغيميز آلينما قازلار بورادا حاضيرلانير. باخ، او بالونلاري گؤرورسن؟ هاميسي قازلا دولودور. همين قازي دا بو بالاجا، چليمسيز آدام کشف ائديب. حياتي نين 30 ايليني قازلارين تدقيقينه وئريب. 

  من حئيرتله بو آريق آداما باخديم و او جور بالاجا باشداکي بئيي نين بؤيوکلوگونه مات قالديم. 

  سانکي آري پتگينه دوشموشدوم. بو ساحه ده چاليشان آدامي، هم ده وورغونلوقلا چاليشان آدامي هئچ گؤرمه ميشديم. يقين بو اوزدن ده يورغونلوق دويوب، يانيمداکي تانيشيما دئديم: 

  - عزيزيم، من يورولدوم، داها دؤزه بيلميرم. گؤردوکلريمدن سارسيلميشام. گل آچيق هاوايا چيخيب، بير آز اؤزوموزه گلک. 

  سن دئمه، تانيشيم دا ائله منيم حاليما دوشوبموش. اورادان چيخاراق، اينستيتوت باغينداکي اسکاميالاردان بيرينه تيرتاب دوشدوک. تانيشيم بارماغي ايله اطرافدا قايناشان اينسانلاري گؤستريب:  " سعي و بيليک گؤر نه لر يارادير. باخ بوتون بونلار آزادليغين بهره سيدير! "  - دئدي. 

  - آما بير ايش وار، عزيزيم. آدام بيلمير کي، آزادليق بو مئيوه لري يئتيريب، يوخسا مئيوه لر آزادليغي دوغوروب... بو مسله چؤزولمه لي دير. 

  - بوتون حاللاردا آزادليق اساسدير. اونسوز سعي و بيليکلريميز بوشا گئدر، ياييلماز. بونا ان ياخشي ثوبوت آزاد اولانلارلا اولمايانلار آراسينداکي فرقدير. يعني تنقيد و سربست دوشونجه دير. باخ، او دوشونجه هر جور بيلييه يول آچار، بوش عقيده لري بئييندن آتار، يانليش يوللاردان قورويار، سهولري دوزلدر، فعاليتي دوغرو يولا يؤنلدر. دونندن بري گؤر نئچه آيريجا و بير-بيريني تاماملايان نظريييه لر دينله ديک. سعي و بيليکلري دوغرو يولا يؤنلدن موباحيثه لرين شاهيدي اولدوق. دئمه لي، آيديندير کي، بو اؤلکه ده بئله سربستليک اولماسايدي، هئچ واخت اينديکي قدر ايره ليله مزدي. 

  - آنجاق بونو دا دانماق اولماز کي، بيليکلر ياييلديقجا، سعي لر چوخالديقجا، آزادليق دا گوجله نيب جانلانير. 

  - البتته! تاثيرلر قارشيليقليدير. بيليکسيز و سعي سيز آزادليق تام ساييلماز. بئله آزادليق شيکست آزادليقدير. آخي او حالدا آزادليغين اؤزونو يئربه يئر ائتمه سي چتينلشديگي کيمي، دولانيشيق و گوزران اوچون ده باشقالارينا احتيياج يارانير. باشقالاري نين فيکري، علمي، صنایعسي سني اؤز تاثيري و نوفوذو آلتينا سالير. بو دا او دئمک دئييل کي، تام آزادسان. خوشبخت او يئرلردير کي، هم آزاددير، هم ده اؤزو دوشونوب، اؤزو يارادير. ياراتماق قابيليتي اولمايان اؤلکه لر عادتن، بئله يئرلرين تبعه سينه چئوريلير. ايستر-ايسته مز، اونلارا اؤدنج وئرمه يه، وئرگي اؤدمه يه مجبور قالير. 

  ياراتماق باجاريغي اوزون مودت سورن سربست چاليشمانين نتيجه سيدير. باخ، بونا گؤره ده بوتون دردلرين درماني آزادليق، آزادليق، يئنه ده آزادليقدير! 

  آرتيق گئجه دوشوردو. قوناق ائوينه قاييتماغين واختي چاتميشدي. بختيميزدن قيسا زامان ايچينده آدامي شهرين هر هانسي بير يئرينه يئتيرن مئترو استانسيياسي اونيوئرسيتئت باغي ايله اوزبه وز ايدي. اورايا گئتديک. 

  ائلئکتريکله چاليشان ائنلي پيلله لرله - ائسکولاتورلا آشاغي ائنديک. بير ده گؤردوک کي، گئنيش، تميز، هم ده ايشيقلي بير داياناجاغا چاتميشيق. بيرجه دقيقه دن سونرا قاتار گلدي. اؤنوموزده کي  واقونا مينيب، دوز يئددي دقيقه دن سونرا قوناق ائوي نين يئرلشديگي کوچه يه چاتينجا دوشدوک. 

  اوراسيني دا دئييم کي، قاتاردا نه بيلئت واردي، نه ده نظارت. يالنيز باشچيميز مئترويا گيررکن بير قوتويا اوچ آيري-آيري ژئتون آتدي.  " بورادا بيلئت و نظارت اولمور کي؟ "  - دئيه سوروشاندا: 

  -يوخ، يول حاققي قوتويا آتيلير! - دئيه جاواب وئردي. 

  - بوندان سوء-ايستيفاده ائتميرلر؟ 

  - بئله حال اولماييب. اؤنمليسي - اينسانلارا اينانماقدير. اينام آرتديقجا، دوغروچولوق دا آرتير. 

  سونرا رهبر بونو دا سؤزلرينه علاوه  ائتدي: 

  - بو قاتارلار هر گون 500 مين ايشچي داشييير. 

   

  پيرلرله تزه صؤحبت 

     ...گون سونرا پيرلر يئنه گلديلر. اونلاردان سوروشدوم: 

  - بو گون سؤز و ياشاييش ساده ليگي حاقيندا قانوندا گؤستريلن لري بير آز آچيقلايا بيلرسينيز؟ 

  - بؤيوک هوسله! بو ايکي ساده ليگه ده آزاد اينسانلار اؤلکه سينده آيريجا دگر وئريلير. اينسانلاري آزادليغين داياغي اولان دوغروچولوق و صميميته، قناعتجيلليک و گؤزوتوخلوغا همين ساده ليکلر آليشديرير. 

  - باشا دوشمه ديم، اوستاد! اوندا هر ايکي ساده ليکدن آيريجا دانيشاق. 

  - سؤز ساده ليگي دئينده آنلاتماق ايسته ديگين مقصدي آيدين شکيلده و اوزون-اوزادي علاوه لرسيز سؤيله مک نظرده توتولور. توتاليم، وظيفه  صاحیبي اولان بيرينه هر هانسي بير ايشيميزي سؤيله يرکن -  " سيزه فيلان ايشي سؤيله مک اوچون گلديم "  - دئمک داها دوغرودور. آنجاق بونون يئرينه  " يوکسک حوضورونوزا عاجيزانه ديلکلريمي يئتيرمه يه جسارت ائتديم "  - کيمي سؤزلر ايشلتمگينيز يئرسيزدير. 

  - نه دانيشيرسينيز، اوستاد! ادبلي و تربييه لي بير آدام بؤيوک وظيفه لي بير شخصين قارشيسيندا او جور داورانماماليديرمي؟ 

  - بلي، آليشديغينيز تربييه ائله طلب ائدير. آنجاق سربست اينسانلار اؤلکه سي کيمي دئموکراتيک بير يئرده همين اوسلوب ياراماز و بيَنيلمز. 

  - بونون نه يي يارامير کي؟ 

  - اوز توتدوغون آداما خوش گؤرونمک اوچون يالتاقليق ائتمزلر. اؤزون دوشون، هئچ  " يوکسک حوضور "  اولا بيلرمي؟ حوضور حوضوردور ، نه يوکسگي وار، نه ده آلچاغي! سونرا  " ديلک "  نه دئمکدير؟ آزاد بير اؤلکه ده کيمسه کيمسه يه ديلگيني يئتيرمز، وظيفه لريندن و گؤردوکلري ايشدن آسيلي اولماياراق، بوتون وطنداشلار برابرحوقوقلودورلار.  " ديلک "  دئينده، آشاغيدان يوخارييا اوز توتماق، بير نؤوع، هاراييني چاتديرماق نظرده توتولور؛ حالبوکي آزاد اؤلکه ده آشاغيدان، يوخاريدان صؤحبت گئده بيلمز. اوسته ليک، بوتون بونلارا  " عاجيزانه "  سؤزونو ده آرتيرماق باشدان-باشا ساختاکارليقدير. آخي عاجيز، يا دا قادير ديلک اولمور، ديلک ائله ديلکدير!  " جسارت "  کلمه سي ده يئرسيزدير. چونکي حاقلي ديلگيني سؤيله مک هر بير وطنداشين حاقيدير. هئچ کس بو حاقي دانا بيلمز. بو حاقين تانينماسي دا طبيعيدير و بونون اوچون جسارته-فيلانا گرک يوخدور. آچيق گؤرونور کي، بوتون جومله باشدان-باشا صونعی و ساختادير. بئله جومله ني ايشله دن هر بير آدام اؤزونو آلچالدير، قارشيسينداکيني يوکسلدير، اؤزونو عاجيز، قارشيسينداکيني اؤزوندن آرتيق بيلير. بونونلا دا اولجه وطنداشلار آراسينداکي برابرليک پرينسيپيني داغيدير، سونرا ايسه هم اؤزونون، هم ده قارشيسينداکي نين خاراکتئريني پوزور. و بوتون بو آلچالتمالارا يالنيز اؤز ديلگيني گئرچکلشديرمک اوچون قاتلانير. ايستيبداد زاماني بئله داورانيش طبيعي ساييلير. چونکي او رئژيمده حاقا، حقيقته باخيلماز. خواهيشلرين چوخو حاقسيز اولدوغو کيمي، اونلارين قبول اولونوب-اولونماماسي دا وظيفه  صاحیبي نين کئفينه باغليدير. همين وضعيتده وظيفه  صاحیبلرينه يالتاقلانماغي آنلاماق مومکوندور. آنجاق سربست اينسانلار اؤلکه سينده بونا دؤزمک اولماز! 

  - اوستاد، گئتديکجه لاپ مات قاليرام. من او دئييم طرزينه چوخدان آليشميشام. ايندي ديليمي نئجه دييشديره جگم؟ 

  - چاليشماق، غئيرت گؤسترمک لازيمدير. باشقا جور مومکون دئييل! 

  - آنجاق اوستاد، بئله خيرداچيليغا قدر گئتمک واسواسيليق دئييلمي؟ 

  - يوخ، يوخ! بو خيرداچيليق دئييل. بللي بير روحون، بير دوشونجه نين ايفاده سي دير. ديقت يئتير! ايستيبداد اوصولو اؤزونه خاص دانيشيق طرزينه بزک-دوزک وئرمک اوچون گؤر نه قدر چاليشيب! ظولمکار رئژيمده ايستر يازي، ايسترسه دانيشيق ديلي چوخ يوکسک، چوخ بزکلي، چوخ گؤرکملي و عظمتلي دير. مقصد ده بير طرفدن خالقي آلچالتماق، اونا يازيقليق، عاجيزليک و قورخو آشيلاماق، ديگر طرفدنسه ظولمکار رئژيمين اؤزونو عظمتلي، ووقارلي، عئيني زاماندا قورخونج و دهشتلي گؤسترمکدير. 

کؤچورمن : خاتون

   

 

 





دين و قادين

 دين و قادين

 1.  بؤلوم 

  دين اولقوسو ايله قادين استاتوسو آراسينداکي ايليشکي زامان زامان آچيق و دوغروسال،بعضاًده چليشکي و  گرگين اولموشدور. 

  دين اولقوسو، ايچينده يئر آلديغي توپلومون اؤزلليکلرينه اويوم ساغلاياراق، بعضي يؤنلري دييشن بيچيمده او توپلومدا ائکلمله نير. دوغال اولاراق هانسي دين اولورسا اولسون هئچ بير دينسل دوقما باشلانقيجداکي صاف حاليني قورومور. توپلومون ماددي قوشوللاريندان قايناقلانان فرقلي اؤزلليکلرينجه دييشيمه اوغراديلير.   

  قادين استاتوسونا و ائشيدليگي نين گؤسترگه لرينه ايليشکين چوخ چئشيدلي تانيملار وار. هانسي توپلومسال سيستئم و هانسي گليشمه دوزه يي سؤز قونوسو اولورسا اولسون قادينين هم قاموسال هم ده اؤزل آلانداکي استاتوسونو آمال راسسام 3 بويوتونو گؤز اؤنونه آلاراق بئله بليرله يير.     

  آ)      ايقتيدارين  توپلومسال اؤرگوتلنمه سي 

  ب)      قادين بدنيني دئنتله ين ايدولوژيک و قورومسال آراچلارين نيته ليگي 

  ج)      توپلومداکي جينسل ايش بؤلومو و روللار ( بو تانيم قادين بدنيني دئنتله مه نين ان ائتکيلي، ايدولوژيک، قورومسال آراجلاريندان بيري اولان دين ايله قادينين استاتوسو آراسينداکي ايليشکيگي بليرگينلشديرمه سي آچيسيندان اؤنملي.)   

  گونوموزده قادينلارين قارشي چيخيب  موجادله ائتمک زوروندا اولدوقلاري بير چوخ سورون قادين/کيشي کيمليکلري قونوسوندا توپلوم-کولتور طرفيندن بليرلنميش اؤن قبول، يارقي،توپلومسال جينسييتله ايليشکيلي. (بوراداکي جينسييت قاورامي جينسدن چوخ جينسلر آراسي ائشيتسيز گوج ايليشکيلريني بليردير.)   

  دين اؤزلليکله بو قاليبلارين منيمسنمه سيني، ايچسللشديريلمه سيني ساغلار. چونکو قوتسالدير. دينسل دونيا گؤروشلري ديندار يادا توپلومون تمامي نين بيلينج آلتيندا وار اولور. گونده ليک ياشاملاريني ائتکيلر. کولتورلرين دونيا گؤروشلري قادين ايمگه لريني ده ايچَرير آنجاق بو ايمگه لري يارادان قادينلار دئييل، کيشيلردير. دين اولقوسويلا قارشيميزا چيخان قادين ايمگه لريندن  " لعنتلي حووا "  يا دا  " فيتنه يارادان "  تانيملامالاري تک تانريلي دينين قاديني نئجه ده شکله سوخدوغونون قانيتيدير. 

  دينسل دئنتيم لاييک لشمه سورجينده داهي عاييله و جينسلليک چرچيوه سينده دؤنن بير اخلاقي سؤيلم ياراتديلار. بئلجه چوخ گوجلو ايدولوژيک سيلاح اولوشدو. اؤزلليکله کؤکدن دينچيليکده گئچرلي بير شئي چونکو قوتسال متنلر دونن واردي، يارين دا اولجاق. 

  تک تانريلي دينلر قادينلارا ايليشکين نورملاري وضع ائدرکن ايچينده بولوندوقلاري آتا ارکيل صينيفلي توپلوملاردا وارولان دَيرلري تمل آلميشديرلار. اسکي مزوپوتاميادا اورتايا چيخان بو سيستئم يئريني ساغلاملاشديرديقجا کيشيلرين قادينلاري اؤزلليکله ده قادين بدنيني دئنتله مه، اوره مه، جينسلليک خيدمتلريندن يارارلانما حاقلاريني قوروملاشديردي.   

  آتا ارکيل اؤن قبوللر 

  ·         قادينلار يالنيزجا بييولوژيک دئييل، احتيياج، يئتنک و ايشلولري باخيميندان دا فرقليدير. 

  ·         تانري نين وئرديگي توپلومسال ايشله ولر فرقليدير. 

  ·         کيشيلر داها گوجلو و عاغيلچيدير. اگمن اولماق اوچون ياراديلميشديرلار. 

  ·         سيياسال تمثيلييت دوغال اولاراق کيشيلرده. 

  ·         قادين دويغوسال اولاراق ضعيف اولدوغو اوچون دؤولت ايشلرينده ده ديشاريدا قالمالي. 

  ·         کيشيلر راسيونل فعالييتلرده بولونور. دونياني يوروملاما، دوزنه سوخما  وب.. 

  ·         قادين چوجوق دوغورما، گونلوک ياشامي و تورون يئنيدن اوره مه سيني ساغلار. 

  ·         جينسلليک دئنتيمي کيشيلرده.  

  بو و بنزري يارقيلارين سونوجو؛ کيشيلر اؤلومسوز کولتور اورونلري ياراديرلارکن قادينلار اؤلوملو بدنلر ياراداراق داها آشاغي بير ايش ياپارلار! توم بو وارساييملار تک تانريلي دينلرين قوتسال متنلرينه اينتئقره ائديلميش دييشمزليک ساغلانميشدير.   

  ان باشدا آنا تانريجا واردي. (توپراق آنا)

  تک تانريلي دينلره گئچمه دن اؤنجه چوخ تانريلي دينلر دؤنمينده اؤزلليکله فرقلي قادين قونوملانيشلارينا راستلانير. قادين استاتوسونون اؤنملي اولدوغو، ايکينجيلشمه ديگي، حتّی آنا ارکيلليگه وارديغي دؤنملره راستلانير. بو دؤنملرده بيره ي لر و جينسلر آراسي ائشيدليک وار. بونون ندني  " مولکييت "  آنلاييشي نين هنوز توپلوملارا اگمن اولماماسي. اينسانليق تاريخينده گليشن، گليشديريلن آراجلار مولکييتي دوغورور، ائوجيل حئيوانلارلا تانيشيلماسي نين آرديندان بيريکديرمه سورجينه گيريلير، بير سونراکي قوشاغا آختارما ، بورجلانديرما، بورجلانما، يوخسونلوق، وارسيلليق، دنگه سيزليک و دئييشيمله يئني بير دؤنمه گيريلير. 

  هر اوچ دين ده  قادينلارين وارولان ايکينجيلليگيني دوغايا باغلاسا دا بونون بئله اولماديغي آچيق. اؤزلليکله سابان تاريمي نين گليشمه سي و مولکييت وب. شئيلرده اولان دييشيم اينانجلاردا دا بؤيوک بير دؤنوشومه ندن اولور. 

  تاريخده کي  آنا تانريجا دؤنمي قادين دوغورقانليغي نين قوتسانديغي دؤنم. اي.اؤ 3. مين ايلين باشيندا آنا تانريجا يئريني فيرتينا يا دا ايلديريم تانريسي کيمي بير کيشي تانرييا بوراخير او دا يئر اوزونده کرال اولاراق قارشيميزا چيخير. اي.اؤ 2000 لي ايللرده تانري قارشيسيندا قادين و کيشي هله ائشيد. (ديققت) بو دؤنمده قادين دوغورقانليغي نين گيزملي گوجو آرتيق يئريني بيلينجلي بير ياراتما ائيلمينه بوراخميشدير. (سويوتلاما دؤنمي باشلايير) يازي نين دا کشفييله سيمگه ياراتما و تک تانريلي دينه يؤنه ليشين يولو ياپيلير. 

  (اؤرنك. آللاه يارادير. آد قويدورور. آد قويما حاقي آدمده. قادينين آديني قويان دا آدم. سونوج؛ کيشي نين ياراتديغي قادين.) قوتسال کيتاب قادين دوغورقانليغيني تومويله يوخ سايير. قادين هر اوچ دينده ده اکيله جک بير تارلا. چوجوغو يارادان قادين دئييلدير، يارادان، توخومو ايچينه قوياندير. ايسلامييتده تانري يارادان اولاراق مئتافوريک بير بيچيمده  " کيشي "  بيچيمينده ايفاده ائديليرکن، خيريستييانليقدا تانري بابا شکلينده دوغرودان سؤيلمله شير. يئراوزونده کي  گوناهين و ايضطيرابين قايناغي خيريستييانليقدا و يهوديليکده ايلک جينسلليک گوناهي ايشله ين و جنّتدن قووولان حووا اولاراق بليرله نير. حووا ايکينجيليگه محکوم چونکو سوچلو. قوراندا ديگرلريندن فرقلي اولاراق باشدان چيخاريجي بير حووا ايمگه سي يوخ. آدمين ائشي اولاراق گئچير هئپ. جنّتدن قووولما سوروملولوغو دا هر ايکيسينه ده عايد بير سوروملولوق. هر ايکيسي ده شئيطانا يئنيک دوشدولر. سونرا آدم تؤوبه ائتدي و آللاه بو تؤوبه ني قبول ائتدي. ايشده بو نؤقته دا قادينلا ايلگيلي حيکايه نين سونو بير معما اولاراق قالير. حيکايه نين سونو بيلينمز. (حووا تؤوبه ائتدي مي، ائتمه دي مي آللاه نه دئدي وب.. سورولار جوابسيزدير قوراندا) قوراندا قادينين نئجه ياراديلديغينا داير ده چليشکيلي ايفاده لر واردير. قوراندا قادينين کيشي نين قابيرغاسيندان ياراديلديغينا ايليشکين بير بيلگي يوخدور آما بو بيلينمز آنجاق  اَيري قابيرغادان ياراديلديغينا ايليشکين پئيغمبر  حديثلري واردير و بو هرکسجه بيلينير. 

    

  2. بؤلوم     

  -         ايسلامييت 7. يوز ايلده اورتايا چيخدي. 

  -         زامانلا پوليتيک توپلوم (اوممت) اولاراق اگمنليک قوردو. 

  -         ايسلامييت ديگر دينلرين چيخديغي توپراقلاردا اورتايا چيخميش اولسا دا اؤز اؤزل قوشوللارينا صاحیب. (دين/دؤولت ايچ ايچه، دوقمانين چيخيش بيچيمي پئيغمبره ديکته ائتديريلديگي دوشونولدويوندن هر سؤيلم دوغرودان آللاه کلامي قبول ائديلير) 

  -         موسلمان عاييله، عرب عاييله سي نين ايسلامي اخلاق سينيرلاري ايچريسينده يئنيدن ياراديلماسي. (اوتوريتئر، باباسويلو، آتا ارکيل)

  -         بير بوتون اولاراق قادينين رولو کيشيلرينکينه گؤره ايکينجيل. (اؤرنك. تانيقليقدا 1 کيشي=2 قادين، ميراث = قادينينکي کيشينکي نين ياريسي وب. ) 

  -         ايسلام يالنيزجا بير اينانجلار بوتونو دئييل، دوغال اولاراق بير دوزن. 

  -         ايسلامدا ياسا قاورامي سون درجه اوتوريتئر. چونکو ايراده سي تانريسال. ياسانين (شريعتين) تاپدالانماسي يالنيزجا دوزنه قارشيتليق دئييل، تانرييا قارشيتليق، دينسل ايطاعتسيزليک ساييلير. ياپديريمي دا دينسل جزايا قالير. بو قونودا هرهانسي بير دييشيکليک اؤنريسي کوفر ساييلير. (اؤرنك، بنگلادئشلي يازار تسليمه نسرينين ايسلام توپلوموندا قادين کيشي ائشيدليگينه ايليشکين رئفورم اؤنريسي شيددتلي موخاليفلرله قارشيلاشير. 

  -         ايسلام ديگر ايکي ديندن فرقلي اولاراق دينسل اولکويه ياسا پايه سي وئرير و بئلجه تئوکراسي قورماق ايسته يير. 

  -         خليفه سئچيلمه نين 2 يولو وار. عرب و کيشي اولماق. بورادا عربليک ايشينه بؤيوک قارشي چيخيش اولدو، بو اوغوردا جان وئريلدي آما کيشي قيسمينا کيمسه قارشي چيخمادي. 

  -         قرار آلما مئکانيزمالاريندان ديشلانان قادينلار، يارديمجي اولان کيشيلر. 

  -         قادين دئنتيمي نين ان سيمگسل ايفاده سي اؤرتونمه. بو دوروم قادين تجريدي نين سونو. جينسلرين بير آرادا اولماماسي گرکديگي وارساييميندان قايناقلي وار اولان دوروم. 

  -          ايسلامييت اؤنجه سينده قيز چوجوقلاري اؤلدورولور، ائش سئچمه ده کيشيلره سينيرسيز اؤزگورلوک تانينيردي. (بو قونويلا ايلگيلي عکسينه ايديعالار وار. ايسلام اؤنجه سينده عرب توپلوملاريندا قادين يؤنتيجيلرين اولدوغو حتتا نبييه دئيه تانيملانان قادين پئيغمبرلرين اولدوغو بيلينير) ايسلامييتدن سونرا بونلار قالديريلدي دئيه ياخشيلاشديريلدي يارقيسي، يانليش بسيط بير اينديرگم(ساده لشديرمه). محمدين قادينلارا ياخشي داورانما ندني نين ايسلام اؤنجه سي قادينين ائتکيسينه باغلايانلار وار. ايسلامي ايلک قبول ائدن قادين. پئيغمبر ائشي اولان خديجه نوفوذلو و ياييلمادا ائتکيلي بير ايسم. 

  -         ايسلامييت قادين جينسلليگي، بدني اوزرينه، چوجوق اوزرينده کي  حاقلارين قادينين اؤزوندن و قابيله سيندن آلينيب ائولنديگي کيشييه و قابيله سينه کؤچوررک ائوليليگين يئني تانيميني بو مولکييتچي کيشي حاقي اوزرينه اينشا ائده رک جينسلر آراسينداکي ايليشکيلري يئني بير تمل اوتورتدو. عؤمر زامانيندا زينا  داشلا جزالانديريليردي. جامي و حج زيارتي قادينلارا ياساقدي. عوثمان زامانيندا قادينلارين ديره نيشي و گليشمه لر اولدو. آما سونرادان گوجلشنن عؤمرينکيلر اولدو. 

  -         ايسلامدا کيشي اوممتين ساوونوجوسو اولدوغو اوچون قاديني جزالانديرما حاقينا دا صاحیب. 

  -         قادينلار اورتيجي دئييل، توکتيجي. ار، قادينين گئچيميني ساغلاماقلا يوکوملو. ار آروادينا باخميرسا قادين طرفيندن بوشانابيلير. آنجاق  قادين ايطاعتسيزليک ائتدييسه ار طرفيندن نققه اؤدنمه يه بيلير.بعضي ايسلامي يازارلار بو نؤقته ده کيشييه  بير يوک، قادينا بير حاق گتيريلميش اولدوغونو سؤيليه رک ايسلامدا قادين حاقلاري نين اؤنملي اؤرنگي سايارلار. اويسا بو حاق قادينين باغيملي، ائديلگن و توکتيجي قونومونو گوجلولشديرير. ايطاعت ائتمه ين قادينا جزا دا حاق اولور.! 

  -         عشق قاورامي ايسلامييتده آللاه اوچون سؤيلنه گلير. عربجه ده عشق قارشيليغي گلن 50 کلمه اولماسينا راغمن جوت سؤزجويو بولونماماقدا. ايسلامييتده قادين کيشي عشقي تعريفي يوخ، آللاها اورتاق قوشماق ساييلير. کيشي نين چوخ ائشليليگي سايه سينده بير قادينا يؤنلمه سي انگلله نير. چوخ ائشليليک پارچالادير دوغابيله جک عشق  يا دا سئوگيني. 

  -         ايسلامييتده جينسل حض اؤنملي. خيريستييانليقدا حض آرانمير. اوره مه يه يؤنه ليک خيريستييانليقدا جينسلليک. 

  -         ايسلامييتده جنّتته هوريلرين وارليغي بير کيشي فانتئزيسي اولاراق قارشيميزا چيخير. 

  ايستر عرب ياريماداسيندا اولسون ايستر اسکي يوناندا اولسون کيشي فانتئزيسي هئپ عئيني. قادينين کيشي نين اؤز الييله بيچيملنديرديگي جان وئرديگي يعني اؤزگور ايراده دن و اؤزنلليکدن يوخسون تومويله کيشي دئنتيمي آلتينداکي بير گالاتئا (روما ميتولوژيسينده پيگماليون آدينداکي قبريس کرالي نين مرمردن ياپديغي قادين هيکلي نين آديدير گالاتئا.) اولماسي! 

 

  3. بؤلوم 

  ايسلامييتين بدنه ياناشماسي    

  بدنسل وارولوشون هر يؤنو هم دينسل هم ده ائروتيک سؤيلملرله گئنيش بير ايسلامي ليتراتورده يئر آلير. موسلمان دين آداملاري بؤيوک بير جيدييتله بدنسل آرزو، عشق و قادين تئمالاريني ايشله يير. خيريستييانليغين ترسينه ايسلامييت جينسللييه اؤنم وئرن بير تاوير ايچريسينده. 

  ايسلامدا قاموسال سؤيلملر کيشيلر طرفيندن اورتيلير چونکو قاموسال آلانا اونلار اگمندير. اورتودوکس ايسلامي سؤيلم اؤز بير حوقوق سؤيله مي اولاراق تانيملار و قادينين يئري، بدني نين نيته ليگي، ايشلوي، آرزونون دئنتيم آلتينا آلينماسي قونولاريندا ياسال/حوقوقسال بير سؤيلم اولوشدورور. بو سؤيلم کيشي تانريدان، کيشي جينسيندن آيريجاليقلي کيشيلر ياني پئيغمبرلر آراجيليغييلا سسله نير. 

  ايسلامي ائورنده قادين کيشيني دويوما اولاشديرماق اوچون ياراديلميش بير ذؤوق نسنسيدير. ( " قادينلار سيزين تارلانيزدير، تارلانيزي ديله ديگينيز کيمي اکين " ) (آتا ارکيل سؤيلمدن قايناقلانان)بعضي ايسلامي يازارلار جينسل ذؤوقون هر ايکي جينس اوچون ده وارولدوغونو سؤيلرلر. ايسلامييتده حودودلارين تاپدانماسيني  انگلله مک آماجييلا چئشيدلي بيچيملرده سؤيلملر گليشديريلميشدير. (اؤرنك. زينا ني انگلله مک اوچون مكاني دئنتله ين، ائوه تجريد ائديلميرسه ديشاريدا اؤرتون وب.. ) اؤرتونمه (حيجاب) قاوراميني  فاطيمه مرنيسسي 3 بويوتدا اله آلميشدير.   

  -         گؤرسل بويوت ( ايشلوي، باخيشدان گيزله مک) 

  -         مکان بويوتو ( جينسلري بيربيريندن تجريد)

  -         اخلاقسال بويوت (ياساق، حرام اولان )

  فاطيمه مرنيسسي اؤزلليکله گؤرسل بويوتو کريتيک بولور. ندن باخانين دئييل باخيلانين اؤرتونمه يه زورلانديغيني، قيسيتلانديغيني آنلاماق چوخ مومکون گؤرونمور. بو دوروم اگمنليک ايليشکيسي باغلاميندا اله آلينا بيلر. (تاجيز ائدن دئييل ائديله نين قيسيتلانماسي، يارقيلانماسي)

   ايسلامي ليتئراتورده قادينين نئجه اولماسي گرکديگي، يئري نين نئجه اولماسي گرکديگينه ايليشکين ده برك بير قافا پاتلاتيلميش. ديگر دينلرين ده فرقلي اولماديغي بير گرچک طبيعي. اؤرنگين اسکي يوناندا  " ان ياخشي قادين آز گؤرونن قادين " . باتي توپلوملاريندا دا چوخ قونوشان قادينين جادي اولاراق آدلانديريليب يانديريلديغيني دا اونوتماماق گره کير. ايسلامييتده قادينين قاموسال آلانا بير شکيلده سيزماسي قييامت گؤسترگه سي ساييلير. ايراندا گولن قادينا جزا اويقولانماسي بونون ان بسيط اؤرنگي. کيشي اوممتي قوروماقلا گؤرولي، قادين بدني نين بکچيسي. کيشي دوغورقانليغيندان، جينسلليکدن  قايناقلي اونوردان يوخسون قاديني دئنتلير. کيشيني باشدان چيخماسي نين سوروملوسو قادينين اؤزو. (بو دوروم يالنيزجا ايسلاما اؤزگو دئييل) بعضي ايسلامي  يازارلار (جيهان آکتاش) قادينين ندن ائوه قاپاتيلديغيني سورغولور. ائوه قاپاديلاجاقسا ندن حيجابا احتيياج اولدوغونو سورور آنجاق ندن قادينين فيتنه ياراتديغي سورونساليني سورغولامير.! ايسلامي چرچيوه ايچينده قالديغي سورجه ده سورغولاماسي مومکون گؤرونمور. آنجاق ايلاهي دوزه ني سورغولاميش اولور. 

 

  4. بؤلوم 

  ايسلامي حرکت 80 لي ايللرده يوکسه ليشه گئچميشدير. ايسلامي حرکت بير کيشي حركتي اولماسينا قارشين سون 15 ايلدير تورکييه ده کي  ايسلامي حرکته دامغاني قادينلار باسميشدير. ان بويوک چيله ني چکنلر يئنه قادينلاردير. 

  تورک ايسلام قادين ايليشکيسي ايله ايلگيلي يازيلانلاردا  " ايسلامدا قادين سورونو يوخدور "  ياناشماسي اگمندي. بو يازيلار گئنلليکله بعضيلري تاخما قادين ايسملري قوللانان آچيق گؤز کيشي يازارلارين قلملريندن چيخما. مؤوجود  حاديثه لرده، آيتلرده قادين فيتنه، فساد، کيشييه باغيملي، آنجاق ياخشي بير آنا و ائش ايسه لر بير تاخيم حاقلارا صاحیبلر. ايسلامييتده اؤرنک موسلمان اولما رولو هئپ قادينا دوشموشدور. ديندار قادينلار هئپ موکممل اولماق زوروندا حيسس ائتديلر  اؤزلريني. 

  ايسلامجي قادين يازارلاردان هيدايت  شفقاتلي توکسال (ياپيلان بير رؤپورتاژين اؤزتيدير.) 

  ·         نه دنلري سورغولور. 

  ·         قادينين حياتا حوکمن مغلوب باشلاديغيني دوشونور. 

  ·         قادينين اؤزنه دئييل نسنه اولدوغونو دوشونور. 

  ·         ايسلامييتده کي  چوخ ائشليليک قونوسوندا بونون يالنيزجا بورايا اؤزگو بير شئي دئييل باتي توپلوملاريندا دا اؤزگورلوک آدينا ياپيلديغيني سؤيله يير.  

  ·         جننتين ندن باشقالاري نين الينده اولدوغونو سورور. 

  ·         توپلانتيلاردا، ايشده ائشيد ايليشکي قورولان کيشي نين ندن ائوده رئيس اولدوغونو سورغولور. 

  ·         قوراندا گئچن داياق مشروع لوغونون او دؤنمه اؤزگو اولدوغونو بوگون ياپيلماماسي گرکديگيني دوشونور. 

  ·         اؤرتونمه قونوسوندا، سيستمين اؤرتولو قادينلاري چيزديگيني حتّی حرکتين ايچينده کي  کيشيلري بئله چيزديگيني دوشونور.  

  تورکييه ده اؤزلليکله قادينلارلا ايلگيلي اَييليملري  " ايسلامدا قادين سورونو يوخدور "  باخيشي نين بايراقدارليغيني قادينلار ياپماغا باشلادي.(اؤرنك. امينه شنليک اوغلو بو قونودا ان کيشيجي باخيشا صاحیب)  ديرنمه ين، ديرنمه ين، سورغولامايان قادينلار، ائييتيملي ائنتئلئکتوئل قادينلار اولوشدو. 

  1987 ايلينده ايسلامچي فئمينيستلر ايلک کز آچيقدان يازيلارييلا وار اولدولار. او دؤنم زامان قزئته سي عالي بولاچ واسيطه سيله بؤيوک بير قارالاماغا گيريشدي. ( جينسل ساپقينليق ، اينسان تورونون سون وب. قاوراملارلا ولوله يه وئردي اورتاليغي بولاچ) ايسلامجي کيشيلر قادينلارين اؤز سورونلارينا صاحیب چيخماسيندان هئپ اورکدولر. فئمينيستلشمه احتيمالي اؤنونه گئچمک اوچون تدبيرلر آلديلار. بونلارين آراسينا قادينلار دا قاتيلدي. تورکييه دکي فئمينيست کامپلاشمادا يئر ائدينمه دي ايسلامجي فئمينيستلر. (کماليست فئمينيستلر، سوسياليست فئمينيستلر، سيويل توپلومجو فئمينيستلر)  ايسلامچي قادين يازارلاردان مواللا گولناز فئمينيستلرله ايليشکي ايچينده ايدي. گولنازا گؤره ايسلامدا ائشيد حاقلار وار. اصيل سيخينتي آتا ارکيللشمه ده دئيير. مارکسيست آناليزه ياخين اولدوقلاريني، توپلومداکي هييرارشيک و چيخار ايليشکيلري نين دينه يؤن وئرديگيني اونايلاديقلاريني بليردير. آتا ارکيل گؤزلوکلر قيريليرسا قورانين آنلاشيلاجاغي دوشونور.  

  ايسلامي حرکتين ايچينده يئر آلان قيزلارين چارپيقليقلاري چؤزمه ديکلري بير گئرچک. سورون باش اؤرتوسونه کيليدلنميش دورومدا. اصلينده حرکتين ايچينده چوخ داها جيدي کريزلر وار. کاپيتاليزمين يانسيمالاري ايسلامي حرکتده آچيقجا گؤروله بيلير. (زنگينلَشن، بورژووالاشان کيشيلر  وب..  ) بو دوروم قادينلارين آغير بدللر اؤدمه سينه ندن اولور. 

  تورکييه ده ايستانبول بياضيت ائيلمييله ايلک باش اؤرتوسو ائيلمي ياپيلدي. عئيني زاماندا بو دوروم ديندار قادينلارين دا ايلک دفعه  کوچه يه تؤکولمه سييدي. هر تورلو حاق طلبيني آنارشي و تئرؤر اولاراق تانيملايان ايسلامي حرکت ديندار قيزلاريني کوچه ده گؤرمه نين شوکونو ياشاديلار. 1989 ايلينده بو دوروما ان سرت تپکي ذاتن فتحوللاه گولندن گلدي. تورباني ساده جه دينين اوچون تاخيرام دئين قادينلار اؤنجه ويجدانلارا سسلندي ايش توتمايينجا اينسان حاقلاري چرچيوه سينده دَيرلنديريب جبهه ني گئنيشلتمه ني اومدو. بير سوره سونرا ائيلملر کيشيلر دئنتيمينده ياپيلماغا باشلاندي. بوگون تورکييه ده حرکتين گلديگي دوروم، بورژووالاشان موسلمانلار، سول ايله اورتاقلاشمالار، سيستئمله باش باشا بوراخيلان قادينلار…. ائولره حبس ائديلن قادينلار بوگون کيشيلرين گؤزتيمينده قادين قوللاري و جماعتلرده بوي گؤسترمه يه فرقلي بير چپرده وارولما ساواشي وئريرلر.  

قايناق:خالق ائولري 

كؤچورن : آيدا بيات 

   






آذربايجان‌،قافقاز، جنوبي آوروپا و ياخين شرقين ايلك طياره چي قاديني: لئيلا مممدبيووا

Leyla Məmmədbəyova

آذربايجان ، قافقاز ، جنوبي آوروپا و ياخين شرقين ايلك طياره چي قاديني:

لئيلا مممدبيووا

 

لئيلا علسگر قيزي مممدبيووا (1909-1989). آذربايجان طياره چيسي ايدي. آذربايجاندا، قافقازدا، همچنین بوتون جنوبي آوروپادا و ياخين شرقده ايلک قادين طياره چيسي ايدي. 

  مممدبيووا صنعت تحصيليني باکي آئروکلوبوندا آلميش و ايلک اوچوشونو 1931-جي ايلده يئرينه يئتيرميشدير. تحصيليني 1932-جي ايلدن موسکوادا داوام ائتديرن مممدبيووا 1933-جو ايل، مارتين 17-ده موسکوانين توشينو آئرودروموندا او-2 طياره سيندن پاراشوت ايله آتلاناراق سووئت ايتتيفاقي نين ايکينجي قادين پاراشوتچوسو اولموشدور (نينا کامنئوادان سونرا). 1934-جو ايلده جنوبي قافقاز رئسپوبليکالاري آراسيندا کئچيريلن پاراشوتچولر ياريشيندا بيرينجي يئري توتموش و 1941-جي ايله دک آرتيق آوياسييا مايورو اولموشدو. سونرالار صنعتيني باکي آئروکلوبوندا موعليم کيمي داوام ائتديرميشدير. 

      يئتکينليک ياشينا چاتماميش دؤرد اوشاق آناسي (اوشاقلاري نين سايي جمعي آلتي نفر ايدي) مايور مممدبيووانين بؤيوک وطن موحاريبه سينده ايشتيراکيندان ايمتيناع ائديلدي. 

      آئروکلوبون باغلانماسينا گؤره او، دئسانتچي و پاراشوتچو کورسلاريني تدريس ائتمه يه ايجازه آلميشدي. او، موحاريبه  ايللري عرضينده يوزلرله دئسانتچي و 4 مين پاراشوتچو حاضيرلاييب جبهه يه يوللاميشدي. اونلارين آراسيندا ايکي نفر سووئت ايتتيفاقي قهرماني آدينا لاييق گؤرولموشدور. مممدبيووا طياره چي کاريئراسيني 1949-جي ايلده سون اوچوش ايله باشا چاتديرميش، سونرالار OADKYC-نين باکي فيلياليندا صدر موعاویني کيمي چاليشميشدير. 1961-جي ايلده ايسه او آرتيق تقاعوده چيخدي. 

      لئيلا مممدبيووانين بؤيوک اوغلو فيرودين ايکينجي دونيا موحاريبه سينده، کيچيک اوغلو خانلار ايسه قاراباغدا ووروشموشدور. 

      قادين طياره چييه بير سيرا شئعير و کينوفيلم حصر اولونموش، 1995-جي ايلده حاقيندا سندلي فيلم ده چکيلميشدير. 1934-جو ايلده چکيلن  ” عيصمت “  بديعي فيلمي محض لئيلا خانيما ايتحاف اولونموشدور. 

کؤچورن : آيدا بيات






آذربایجانین ایلک قادین حربی طیاره چیسی

 

آذربایجانین ایلک قادین حربی طیاره چیسی

زولئیخا سئییدمممدووا

 او ياش دؤورونده کي  قيزلار سئوير، عاييله قورور، اوشاق دونيايا گتيرير، اونلاري بؤيودورلر، زولئيخا خانيم موحاريبه يه گئتدي. گئري قاييداندا پارتييا ايشينه جلب اولوندو. ايکي-اوچ ايل سونرا ناظير سئچيلدي. ناظير نئجه اوغلانلا گزردي؟ کيم بو قيزا گول باغيشلايا، گؤروشه دعوت ائده بيلردي؟ 

      …ياي ايدي. يئنه شوولاندا باغ ائوينديديلر. مينا خانيم مطبخده ناهارا حاضيرليق گؤروردو. باشي قاريشيق اولسا دا، بير گؤزو حَيَطده ايدي. اوشاقلاري اويناييرديلار. بؤيوک قيزي سيما خانيم، اوغلانلاري کامال، طلعت و خليل… بس زولئيخا خانيم هاني؟ مينا خانيم اليني ايشدن چکيب اؤزونو حَيَطه آتدي. يوخ، اونون دجل قيزي دا بورادايدي. اورگيندن کئچدي:  " نه عجب… " . کيچيک قيزي ايپه-ساپا ياتماز اوشاق ايدي. هر گون بير اويون چيخاريردي. بير ده گؤروردون يوخا چيخدي. مينا خانيم قيزيني يئرده تاپماياندا آغاجين ان اوجا بوداقلاريندا آختاريردي. اونو گوج-بلا ايله آشاغي دوشورور، اوز-گؤزونده، قوللاريندا، آياقلاريندا تزه يارا يئرلريني گؤرنده آه چکيردي: "بيرجه بو قيز بؤيوسه ايدي… " . 

      مينا خانيم قيزينا فرحله باخيب مطبخه قاييتدي. ايش گؤره-گؤره ده اونون باره سينده دوشوندو. زولئيخا خانيم اونون ايکينجي اؤولادييدي. ايلکي سيمايدي. مينا خانيم اوندان اون دؤرد، زولئيخا خانيمدان ايسه اون بئش ياش بؤيوک ايدي. گلين گلنده مينا خانيمين اون بير ياشي وار ايدي. اونو آتا باباسي مير احمد آغانين عميسي اوغلو مير حبيب آغايا اره وئرميشديلر. مير حبيب آغا تحصيللي ايدي. هم ديني ساواد آلميش، هم ده رئالني مکتبده اوخوموشدو. موحاسيبليگي اؤيرنميشدي. حاجي زئينالابدين تاغييئوين ساغ الي ساييليردي. اونون پوللاري نين نئجه خرجلنديگيني قپيگينه دک حسابلايير، هر آيين سونوندا تاغييئوه معلومات وئريردي. مير حبيب آغانين بو قدر اعتيبار قازانماسي تصادوف دئييلدي. او، عؤمرونده حارام تيکه يه ال اوزاتمازدي. 

  سووئت حؤکومتي قورولاندان سونرا مير حبيب آغانين ايشلري موشکوله دوشدو. اوزون مودت ايشسيز قالدي. ايلک واختلار يئني حؤکومت اونون نه تاتارسکي (اينديکي عليمردان بي توپچوباشوو کوچه سي - رئد.) کوچه سينده کي  ايکيمرتبه لي ائويني، نه ده 1915-جي ايلده شوولاندا تيکديرديگي باغ ائويني اليندن آلدي. او دا، عاييله سي ده بو باغي چوخ سئويرديلر. ان چوخ دا اود پارچاسي زولئيخا خانيم… چونکي بورادا گئنيشلييه چيخيردي. آرابير ائولري نين اوستوندن اوچان طياره لري گؤرنده چيچگي چيرتلاييردي. قوللاريني طياره قانادلاري کيمي آچيب حَيَطده دؤوره وورور، سانکي قوش کيمي سوزوردو. 

      دجلليگيندن، عينادکارليغيندان نه قدر ديلخور اولسالار دا، آتا-آناسي اونا گووه نيردي. زولئيخا خانيم اوخودوغو 16 سايلي مکتبده درس علاچيسييدي. واليدئينلري اونون عالي تحصيل آليب نئفت موهنديس اولماسيني ايسته ييرديلر. او دا بونا راضي ايدي. آنجاق گونلرين بيرينده… 

     ايلک دفعه  طياره مئيدانيندا 

      گونشلي بير آپرئل گونو ايدي. فيزيکا موعليملري جومشود افندييئو يئددينجي صينيف شاگيردلريني باکي طياره مئيدانينا ائکسکورسييايا آراريردي. هميشه ماوي گؤيلرده آراديغي طياره لري او گون زولئيخا خانيم ايلک دفعه  ياخيندان گؤردو. اونلارا مفتون اولدو. بو طياره لرين، اصلينده، اؤز دؤورونو باشا وورموش  " ک-5 "  تيپلي کؤهنه مونوپلانلار اولدوغونو سونرالار بيله جک ايلک تصوراتلارينا گولومسه يه جکدي. آنجاق بو دا او گون کئچيرتديگي وورغونلوق حيسسيني آزالدا بيلميه جکدي… 

      او گون ائوه تزه آرزويلا دؤندو.  " طياره چي اولماق ايسته ييرم! " ، - دئدي. آناسي قورخو ايچينده اونا باخا-باخا پيچيلدادي:  " ائله بيرجه بو چاتيشميردي " . قيزي نين ترسليگينه بلد ايدي مينا خانيم. آما بو ايستگيني اونون اوشاقليق تصوراتينا يوزدو. دوشوندو کي، واخت کئچر، ياددان چيخارار. 

      مينا خانيم يانيلديغيني آيلار سونرا آنلادي. طياره چي اولماق سئوداسي قيزي نين باشيندان چيخماميشدي. اؤيود وئردي:  " قيز هارا، طياره سورمک هارا؟ بونو خيالينا دا گتيرمه! " . زولئيخا خانيم داها ديللنمه دي. قيزي نين قلبيندن کئچنلردن خبرسيز اولان مينا خانيم آرخايينلاشدي. 

      زولئيخا خانيم اورتا مکتبي بيتيردي. عزيزبيوو آدينا نئفت-کيميا اينستيتوتونون (اينديکي آذربايجان دؤولت نئفت آکادئميياسي - رئد.) معدن فاکولته سينه داخيل اولدو. طلبه ليک حياتي نين ماراقلي گونلري، درس-ايمتاحان قايغيلاري طياره چيليک آرزوسوندان اؤنه کئچدي… 

      بير طالع دوشموشدو ايزينه. زولئيخا خانيمي بير پاييز گونو يئنيدن طياره مئيدانينا آپاران دا او ايدي. بو دفعه  ائکسکورسييايا طلبه يولداشلاري ايله گئتميشدي. تانيش حيسسلر چوغلادي قلبيني. او گون يولداشلاري کيمي اونو دا  " او-2 "  طياره سينده گؤيلره قالديرديلار. دوغما آبشئرونا، ماوي خزره ايلک دفعه  سمادان باخدي. سحري گون اينستيتوتدا طلبه لر طلبه آئروکلوبو ياراتماق فيکرينه دوشدولر. کلوبا طياره آلماق اوچون پول توپلاماغا باشلاديلار. اونلارا کؤمک ائدنلر ده تاپيلدي. طياره آليندي. بيرجه  "او-2 "  طياره سي نئچه طلبه نين سئوينجينه دؤندو. طلبه آئروکلوبو آز واختدا بوتون اؤلکه ده مشهور اولدو. 1934-جو ايلين باهاريندا باکي آوياسييا کلوبونا زابرات قصبه سي نين ياخينليغيندا مئيدانچا وئريلدي. اراضيني داشدان، کول-کوسدان تميزله ديلر، طلبه طياره دوشرگه سي ياراتديلار. زولئيخا خانيم دا طلبه دوستلاري کيمي تعليماتچي نين تاپشيريقلارينا سعيله عمل ائديردي. چوخ چکمه دي کي، طياره ني ايلک دفعه  ايداره ائتمگين هيجانيني ياشادي. اوزون يوخلامالاردان، سيناقلاردان سونرا، 1934-جو ايلين اوکتيابريندا اونا طياره ده تکباشينا اوچماغا ايجازه وئريلدي. گونلر سونرا اوچوش قروپونو علا قييمتلرله بيتيريب، طياره چي آديني آلدي. پاراشوتچولر قروپوندا مشغول اولدو. 1935-جي ايلين ماييندا پاراشوتله توللانماغي سيناقدان کئچيرتدي. بير دفعه  پاراشوتدن آتيلاندا کولک اونو آپاريب دنيزه توللادي. يئردن بو منظره ني سئير ائدنلر هيجانلانديلار. کاتئرين گئجيکمه سي فاجيعه يه سبب اولار، سودا ايسلانيب آغيرلاشان گئييمي، پاراشوتو اونو دنيزين ديبينه آپارا بيلردي. آما کاتئر لنگيمه دي. اونو خيلاص ائده رک ساحيله گتيرديلر. تاماشايا ييغيشانلار حئيرتلنديلر. پاراشوتچو چوخ گنج، جيليز، قارايانيز بير قيزييدي. آنجاق بيلمه ديلر کي، بو، طياره چيليک صنعتينده اونون نؤوبتي سيناغيدير.  

      1935- جي ايلده موسکوادا پاراشوتچولرين بيرينجي عوموم ايتتيفاق توپلانيشيندا زاقافقازيياني تمثيل ائدن کوماندانين يئگانه قيز عوضوو اولدو. فخري فرمان و پاراشوت تعليماتچيسي آدي آليب باکييا دؤندو. آئروکلوبدا اونا تعليماتچي کيمي خوصوصي قروپ وئريلدي. ايلک اؤيرنجيلريندن بيري کئچميش موعليمي جومشود افندييئو اولدو. 

      اينستيتوتو بيتيرنده يئددي يوز ساعاتادک اوچوش کئچيرميش، تعليماتچي کيمي اوچ ايل عرضينده 75 طياره چي، 80 پاراشوتچو حاضيرلاميشدي. طياره چيليک صنعتينده داها پئشکار اولماق ايستگي ايله ژوکووسکي آدينا حربي-هاوا آکادئميياسينا مکتوب گؤندردي. تئزليکله اورادان جاواب گؤندرديلر:  " قادينلار شتورمان فاکولته سينه قبول اولونمور " . کدرلندي. آما بئله آسانليقلا روحدان دوشمک اونا ياد ايدي. آتاسي نين مصلحتي ايله ميرجفر باغيرووون قبولونا گئتدي. اوندا بيرينجي کاتيب اونو تانيدي. سوروشدو:  " پاراشوتدن توللاناندا کولک آپاريب دنيزه آتميشدي. سن همين او قيزسان؟ " . 

      حربي-هاوا آکادئميياسينا داخيل اولماسي اوچون بو دفعه  مرکزي کوميته نين آديندان گؤندريلن مکتوبا راضيليق گلدي. موسکوايا گئتدي. 1938-جي ايلين ياييندا ايمتاحان وئردي. ژوکووکسي آدينا حربي-هاوا آکادئميياسينا قبول اولونان ايلک شتورمان قيز زولئيخا سئييدمممدووا اولدو. اؤلکه نين ان نوفوذلو قزئتلري آذربايجانلي قيزين هونريندن يازديلار. 

      مکتبين علاچي طلبه لريندن اولدو. درسلره، تعليملره باشي قاريشدي. گونلرين بيرينده فاکولته کومانديري (اونلار دئکانا بئله موراجيعت ائديرديلر) اونو يانينا چاغيردي. خبر آلدي: 

   - سئييدمممدووا، آتان هارادادير؟ 

  - ائوده. 

  - بيز معلومات آلميشيق کي، او، خالق دوشمني کيمي حبس اولونوب. 

  ائله بيل، باشينا قاينار سو تؤکدولر. باکيدا نه باش وئريب؟ فاکولته کومانديري اونا ايکينجي آغير خبري وئردي: 

  - باکييا سورغو گؤندرميشيک. اگر تصديق اولونسا، سن بورادا اوخويا بيلمزسن. بورا جيدي حربي آکادئمييادير. خبرين اولسون. 

      اوتاقدان چيخدي. بعضي مطلبلري يادينا سالدي… آتاسيني کولاک، يا دا ميليونچو تاغييئوين ياخين آدامي کيمي حبس ائده بيلرديلر. اوسته ليک، او، سووئت حؤکومتيني سئوميردي. دئييردي:  " من لا-ايلاهه-ايللاللاه دئميشم. موسلمانام. کوممونيستين بيلئتينده ايسه يازيليب: کوممونيست آللاهسيزدير. من کوممونيست پارتيياسينا داخيل اولا بيلمرم " . اونو دا دئييردي کي، بو آللاهسيز حؤکومت چوخ دوروش گتيرميه جک، هاي-هايلا گليب، واي-وايلا گئده جک. اونون دئديکلري  " يوخاريلارا "  چاتديريليردي… مير حبيب آغا حبس اولوندو، شوولانداکي ائوي موصاديره ائديلدي. بو معلوماتي کيمسه درحال موسکوايا چاتديردي. زولئيخا خانيمين حربي-هاوا آکادئميياسيندان قووولماسي، گؤره سن، کيمه لازيم اولموشدو؟ 

      نه ائده جگيني فيکيرلشه-فيکيرلشه کوچه لري دولاشيردي. بيردن ائله بيل ياتميشدي، آييلدي:  " باکيدان جاواب وئرمه ليديرلر کي، بو معلومات دوغرو دئييل! " . شهر باش پوچت ايداره سينه گئتدي. اوستو اؤرتولو تئلئقرام ووردو:  " آذربايجان کوممونيست پارتيياسي نين بيرينجي کاتيبي يولداش باغيرووا! خالق دوشمنلري منيم آتامين صاف آديني لکه لمک ايسته ييرلر. تحصيل آلديغيم حربي-هاوا آکادئميياسينا يانليش معلوماتلار وئريبلر. من رئسپوبليکانين گؤندريشي ايله بورادا اوخويورام. طلبه لر آراسيندا يئگانه قيزام. باکيدان معلومات آلاندان سونرا، منيم بورادا اوخويوب-اوخوماماق مسله مه باخاجاقلار. خواهيش ائديرم، حاقي، عدالتي قورويون کي، يانليش معلومات گلمه سين " . 

  ...باکيدا تئلئقرامي اوخويان باغيرووون باخيشلاري سونونجو جومله ده ايليشيب-قالميشدي:  " خواهيش ائديرم، حاقي، عدالتي قورويون " . کؤمکچيسيندن سوروشدو: 

  - بو موسکوايا اوخوماغا گؤندرديگيميز قيزدير؟ نه اولوب؟ 

  - آتاسي... 

  - آتاسي هاردادير؟ 

  - باييل حبسخاناسيندا. 

  - نئيله ييب؟ 

  - سووئت حؤکومتي باره ده آرتيق-اسکيک دانيشيب، کولاکدي، تاغييئوين موحاسيبي اولوب… 

  - بو قيز اوخوماغا مرکزي کوميته نين مکتوبو ايله گئديب. بو مسله رئسپوبليکانين آدينا خلل گتيرر. دئيرلر، خالق دوشمني نين قيزيني موسکوايا اوخوماغا گؤندرميشيک. او سئييدمممدووون حبسي باره ده معلوماتلاري بوتون دفترلردن سيلين. يازين، بو بير نئچه آيي مأذونيتده، يا اعزاميتده اولوب. اؤزونون ده ديليندن ايلتيزام آلين، هئچ يئرده بو حاقدا دانيشماسين.  

      باغيرووون تاپشيريغي يئرينه يئتيريلدي. مير حبيب آغاني کامئرادان چيخارديب کابينئته گتيرديلر. برک-برک تاپشيرديلار:  " بورادا اولدوغونو بير يئرده دانيشسان، اؤزوندن کوس " . هئچ نه آنلامايان مير حبيب آغاني ائوينه يوللاديلار. موسکوايا معلومات گؤندريلدي:  " يالاندير، مير حبيب سئييدمممدوو ائوينده دير. هر شئي قايداسيندادير " . 

      زولئيخا خانيم تحصيليني داوام ائتديردي. مکتبي بيتيرمه لرينه بئش آي قالاندا ندنسه رهبرليک واختي تئزلشديردي. اونلار بير آيا تحصيللريني باشا ووردولار. زولئيخا خانيم ديپلومونو يئنيجه آلميشدي کي، قارداشي کامال باکيدان گلدي. واغزالا گئديب اونو قارشيلادي. يول بويو باکيدان دانيشديلار. آناسي فهله مکتبي نين آردينجا طيب اينستيتوتوندا اوخويوب حکيم اولموشدو. آتاسي پيونئرلر ائوينده موحاسيب ايشله ييردي. زولئيخا خانيم آلديغي خبرلردن سئوينيردي. بيردن ديقتيني کوچه ده توپلاشان آداملار جلب ائتدي. راديودان ياييلان خبري دينله ييرديلر. موحاريبه  باشلاميشدي... 

      او، حربي-هاوا آکادئميياسيندا اوخوياندا نه زامانسا دؤيوشچو اولاجاغيني دوشونمه ميشدي. آنجاق موحاريبه  گئديرديسه، ترددوده يئر يوخ ايدي. دؤيوشلرده ايشتيراک ائتمه لييدي. آکادئمييادا تعليم طياره پولکوندا قيريجي طياره نين شتورماني تعيين اولوندو. پولک موسکوانين مودافيعه سينه گؤندريلدي. 

  بير گون آکادئمييانين موداويملريندن بيري زولئيخا خانيما خبر وئردي:  " سووئت ايتتيفاقي قهرماني راسکووا سيزي چاغير " . وئستيبوله قاچدي. حربي گئييملي راسکووا اونا طرف گليردي. قزئتلرده شکيللريني گؤردويو قهرمانلا کؤهنه دوستلار کيمي گؤروشدولر. راسکووا دئدي:  " منه تاپشيريق وئريبلر کي، اوچ قادين طياره پولکو تشکيل ائديم. بومباردمانچي، قيريجي و يقين کي، گئجه اوچوشلاري اوچون  "پو - 2 "  پولکو " . راسکووا قاباقجا تجروبه لي طياره چيلردن مؤحکم اؤزک ياراتماق فيکرينديدي، بير يئرده ايشله مک اوچون زولئيخا خانيمين راضيليغيني ايسته ييردي. درحال راضيلاشدي. قادين حربي طياره پولکلاريني ياراتماق! بو، موحاريبه  تاريخينده گؤرونمه ميش ايش ايدي. اونلار تصوورلري آلت-اوست ائده جکديلر. ثوبوت ائده جکديلر کي، هاوادا دؤيوشمک يالنيز کيشيلرين ايشي دئييل. تئزليکله کومسومول گؤندريشي ايله کومسومولچو، موسکوانين زاوودلاريندان گنج فهله، اونيوئرسيتئت، آوياسييا و پئداقوژي اينستيتوتلاردان طلبه قيزلار گلمه يه باشلاديلار. زولئيخا خانيمين ترکيبينده اولدوغو اوچوش، تئخنيکي و سياسي هئيتلردن عيبارت قروپ ايستي گئييملرله تامين اولوندو. اونلاري قاتارلا شرق طرفه يولا سالديلار. وولقا چايي نين سول ساحيلينده يئرلشن ائنگئلس شهرينده واقوندان ائنديلر. اونلاري قالماق اوچون يئرله، شينئل، اوزون بوغاز چکمه ايله تامين ائتديلر. راسکووانين گؤستريشي ايله دؤيوشچو قيزلارين ساچلاري اوغلان ساياغي ووردورولدو. اصل دؤيوشچو گؤرکمي آلديلار. قيريجي، سورعتلي گوندوز بومباردمانچيلاري و يونگول گئجه بومباردمانچيلاردان عيبارت اوچ پولک ياراديلدي. قيريجي پولکون کومانديري تامارا کازارينووا، اونون موعاویني و پولکون شتورماني زولئيخا سئييدمممدووا اولدو. قارلي-چووغونلو گونلرده تعليم اوچوشلارينا باشلاديلار. هاوانين سويوغوندان اونلاري اَيينلرينده کي  ايستي گئييملر ده قورويا بيلميردي. آنجاق قيزلار ديانت گؤسترير، آغلاييب-سيزلاميرديلار. 1942-جي ايلين قيشي، يازي گئجه-گوندوز جيدي حربي تعليملر کئچدي. قيزلار دؤيوشه حاضيرلاشيرديلار… 

  نهايت، حربي خيدمته باشلاماق زاماني گلدي. ساراتووو دوشمن آوياسيياسي نين هوجوموندان قورومالي ايديلر. عئيني زاماندا، حربي و سانيتار قاتارلاري نين کئشيگيني چکير، جبهه  خطينده و اؤلکه داخيلينده خوصوصي اهميتلي طياره لري موشاييعت ائديرديلر. دوشمن قيريجي طياره لري گوندوزلر کشفياتا چيخير، گئجه لر دؤيوشوردو. آلايين قيزلاري دوشمنين هوجوملاريني دفع ائديرديلر. دؤيوشلر بير-بيريني عوض ائديردي… 

  بير دفعه  دؤرد قيريجي طياره خوصوصي اهميتلي طياره ني قارشيلاييب استالينينقرادادک موشاييعت ائتمه لييديلر. قفلتن آلمان طياره سي نين ياخينلاشديغيني گؤردولر. شتورمان کيمي زولئيخا خانيمين خوصوصي طياره دن آيريلماغا ايختيياري يوخ ايدي. قيريجي طياره لردن ايکيسيني گؤندردي. تهلوکه نين قارشيسي آليندي. دوشمن طياره سي اوزاقلاشديريلدي. سونرالار بيلديلر کي، طياره ده کي  آلمانلار طرفيندن داغيديلميش استالينينقراد شهرينه باخماغا گئدن باش کاتيب استالين و ديگر يوکسک روتبه لي شخصلر ايميشلر. آلمان طياره سي نين هوجومو ايسه تصادوفي دئييلدي. اگر آلمانلار طياره ده استالينين اولدوغونو بيلسيديلر، هوجومو اينتئنسيولشديررديلر. 

      زوليئخا خانيمين ترکيبينده اولدوغو قادين قيريجي طياره پولکونون وولقا ساحيللريندن باشلايان دؤيوش يولو اوکراينايادک اوزاندي. او، بئش يوزدن آرتيق دؤيوشده ايشتيراک ائتدي. جبهه  يوللاريندا چوخ دهشتلر گؤردو. ياخين دوستلاريندان، رفيقه لريندن نئچه سي گؤزلري نين اؤنونده هلاک اولدو. 

      موحاريبه دن آذربايجانا قهرمان آوياسييا کاپيتاني کيمي دؤندو. قارداشلاري دا اوندان سونرا دؤيوشه گئتميشديلر. يارالانسالار دا، سالامات قاييتميشديلار. موحاريبه  وئتئراني کيمي ائوله تامين اولوندولار. ايکيمرتبه لي آتا مولکونو دؤولته تحويل وئرديلر. آتا-آناسي قيزلاري زولئيخا خانيمين ائوينه داشينديلار. آنجاق هله ده شوولانداکي ائوي نين خيففتيني چکيردي مير حبيب آغا. 

  ...زولئيخا خانيم آذربايجان سسر-اين تمينات ناظيري اولاندا اونا دؤولت باغلاري نين سيياهيسيني تقديم ائتديلر. اونو آتاسينا وئردي. مير حبيب آغا سيياهيني گؤزدن کئچيره-کئچيره موصاديره اولونان باغ ائولري نين کيملره مخصوص اولدوغونو سادالادي. سونرا اونو قيزينا قايتاردي:  " منيم ائويم بورادا يوخدور. خالقين ائوي منه لازيم دئييل " . بير مودت سونرا ايکينجي سيياهي وئريلدي. اوراداکي عونوانلاردان بيري زولئيخا خانيما تانيش گلدي. آتاسينا گؤستردي:  " دئيه سن، بو بيزيم باغدير، گئت باخ " . مير حبيب آغا گئتدي… قاپيسيندان ايچري گيرنده اَييليب تورپاغي اؤپدو. آغلادي. سانکي زولئيخا خانيم آتاسينا يئنيدن بير دونيا باغيشلاميشدي. 

      گوجلو، قورخماز اينسان… 

      ...مرکزي کوميته نين نؤوبتي بوروسوندا اونلارين پارتييادا قاليب-قالمامالاري موزاکيره يه چيخاريلدي. کيمسه آنونيم مکتوب يازميشدي: سئييدمممدوولارلا ميرقاسيموولار پارتيياني آلداديبلار، قوهوملاري نين خاريجده ياشاديغيني گيزله ديبلر، اصلينده... 

  اصلينده، مسله بئله ايدي: مينا خانيملا مير اسدوللا ميرقاسيمووون قارداشي عابيدين تاغييئوين ماليييه يارديمييلا خاريجه اوخوماغا گئدن طلبه لردن ايدي. اينقيلابدان سونرا پول گؤندريلمه ديگيندن اونلار چتينليکلرله اوزلشميشديلر. عابيدين گئري دؤنمه ميش، پاريسده وفات ائتميشدي. سئييدمممدوولارلا ميرقاسيموولارين يوکسک وظيفه لرده ايشله مه سيني گؤزو گؤتورمه ينلر بو مسله ني قابارداراق اونلاري لکه لمک ايسته ييرديلر. 

      موزاکيره لردن عصبي لشن زولئيخا خانيم آياغا قالخدي. بيرينجي کاتيب ايمام موصطافايئوه دئدي:  " بيرينجيسي، داييم پاريسده ياشامير، وفات ائديب. ايکينجيسي، عوموميتله، بو مسله ني بورادا موزاکيره ائتمگينيز منيم خوشوم گلمير. سيز نه يي موزاکيره ائديرسينيز؟ 1941-جي ايلده من عريضه يازميشديم کي، ايسته ييرم، دؤيوشه پارتيياچي کيمي گئديم. کوممونيست پارتيياسينا او زامان داخيل اولدوم. ايندي سيز منيم پارتييادا اولوب-اولماماغيمي فيکيرلشيرسينيز؟ پارتييا بيلئتيني منه سيز وئرميسينيز کي آلاسينيز؟ من سيزين مرکزي کوميته نين بوروسوندا هئچ ايشتيراک ائتمک ايسته ميرم " . سالوندان چيخدي. کابينئتينه گيرندن اون دقيقه  سونرا موسکوادان اونا زنگ گلدي. باش وئرنلر باره ده آرتيق موسکوايا زنگ ووروب معلومات وئرميشديلر. زولئيخا خانيم قهرمان ايدي. ائله بونا گؤره ده اونو موحاکيمه ائتمه ديلر. 

      سونونجو اوچوش 

  ...طياره يه قالخدي. باشقا سرنيشينلر کيمي يئريني تاپيب اَيلشدي. ستواردئسسانين سسي ائشيديلدي.  " کمرلرينيزي باغلايين "  عوضينه دئدي:  "زولئيخا سئييدمممدووا پيلوتون کابينه سينه دعوت اولونور " . تعجوبلندي. کابينه يه کئچيب پيلوت يئرينده نورو علييئوي گؤرنده مسله ني آنلادي. آئروپورتون رهبري نورو علييئو، آوياسييانين قانونلارينا گؤره، ايلده بير نئچه اوچوش کئچيرمه لييدي. کؤهنه تانيشلار گؤروشدولر. نورو اوندان سوروشدو: 

   - زولئيخا، سن  " تو "  طياره سي سورموسن؟ 

  - يوخ. 

  - اوتور. 

  - نورو، بير دقيقه  دايان. ايييرمي ايل کئچيب… بو کؤهنه طياره دئييل آخي. 

  - يوخ، ايداره ائتمه ني وئريرم سنه. 

  - هله بير دقيقه  دايان، باشا سال، بونلار ندير؟ 

      نورو علييئو ايداره ائتمه ني ايشه ساليب زولئيخا خانيما وئردي. تر باسدي اونو. نئچه ايلدن سونرا سئويملي طياره ايله يئنيدن گؤروشوردو.  " تو "  گؤيلرده سوزوردو. سرنيشينلر پيلوت کابينه سينده باش وئرنلردن خبرسيز يول گئديرديلر. ائنيشه آز قالاندا زولئيخا خانيم يئريني نورو علييئوه وئردي:  " اؤزون ائندير " ، - دئدي.  

      قهرمان و حيات 

      آزدانيشان آدام ايدي. موحاريبه دن دانيشماغي ايسه هئچ سئوميردي. خسيس دئييلدي. آنجاق ايصرافچيليغي خوشلاميردي. دئييردي:  " گئجه-گوندوز دؤيوشه گيرمک اينسانين پسيخيکاسينا تاثير گؤسترير. اونا گؤره هر اوچوشدان سونرا بيزه 150-200 قرام سپيرت وئريرديلر کي، ايچک، بير آز ساکيتله شک. قادين خئيلاغي، هم ده سئييد. من سپيرت ايچه جکديم؟ اونلاري ييغيرديم. کيشي آوياسيياسينا دئييرديم سپيرتي صابونلا دييشک. جبهه دن بير چامادان صابونلا قاييتديم " . 

      موحاريبه ، دئييرلر، ان جسور کيشيلري ده دييشير، سرتلشيرلر. زولئيخا خانيمدان موحاريبه  نه يي آلميشدي؟ حيرصلنسيدي، قارشيسيندا دايانماق اولمازدي. آنجاق او سرت گؤرکملي اينسانين سينه سينده اينجه بير اورک دؤيونوردو... 

      او، حربي آکادئميياني سئچنده آناسي آغلاييردي. دئييردي:  " قيزلار اره گئدير، ائو-ائشيک يييه سي اولورلار. سنين نه ايشين وار گؤيلرده؟ " . اونا جاواب وئريردي:  "من بو ايدمان نؤوونو سئويرم " . اوندا آتاسي نين مؤوقئعيي آخيرينجي نؤقطه ني قويدو:  " بد گتيرمه. ايسته يير، من قيزيما ايجازه وئريرم " . او ياش دؤورونده کي  قيزلار سئوير، عاييله قورور، اوشاق دونيايا گتيرير، اونلاري بؤيودورلر، زولئيخا خانيم موحاريبه يه گئتدي. گئري قاييداندا پارتييا ايشينه جلب اولوندو. ايکي-اوچ ايل سونرا ناظير سئچيلدي. ناظير نئجه اوغلانلا گزردي؟ کيم بو قيزا گول باغيشلايا، گؤروشه دعوت ائده بيلردي؟ اونا گؤره شخصي حياتي آلينمادي. اؤزو سئوميردي بو باره ده دانيشماغي. ژورناليستلر سوال وئرنده گولور،  " بو مؤوضولارا توخونمايين، لازيم دئييل"، -دئييردي. او، گئج عاييله قورموشدو. اوشاقلاري اولماميشدي. بو دا طالع ايدي. اوشاق دونيايا گتيرمک سعادتيني اوندان اسيرگه ين قدر آناليق خوشبختليگيني اليندن آلماميشدي. قارداشي کامالين حيات يولداشي وفات ائديب، کؤرپه قيزي گولاره آناسيز قالاندا اونو حيمايه سينه گؤتوردو. 1959-جو ايلده زولئيخا خانيمين کيچيک قارداشي خليل اوتوز دوققوز ياشيندا دونياسيني دييشدي. اوندان ايکي ايل قاباق دا سيما خانيم جاوان ياشيندا وفات ائتميشدي. خليلين ايکي اؤولادي ييرمي دوققوزياشلي حيات يولداشي نين اوميدينه قالميشدي. زولئيخا خانيم بو دفعه  ده  " خليلين ياديگاريدير " ، - دئييب، قارداشي نين آلتي آيليق اوغلونا آناليق ائتمک قرارينا گلدي. اوشاغي ائوه گتيرنده گولاره ني گلين کؤچورتموشدو. سونرا اونون ايلکيني - جميلي ده  " نوه مدير " ، دئييب ائوينه گتيردي. قارداشي اوغلو ايله بيرليکده بؤيوتدو، اوخوتدو، ائولنديردي. 

      او، ييرمي ايل ناظير ايشله دي. ناظير اولاندا گؤزلري توتولماغا باشلادي. ايشدن آزاد اولونماق باره ده عريضه سينه بيرينجي کاتيب حئيدر علييئو اول قول چکمه دي. ايکينجي دفعه  اونا دئدي کي، گؤرمورم، خبريم اولماز، ائله سنه ده قول چکرم… حئيدر علييئو اوندا دئميشدي کي، زولئيخا خانيم، ائوده اوتورماقدان هئچ نه چيخماز، سيز بيزه لازيمسينيز. اونو دوستلوق جمعيتينه موعاوین تعيين ائتديلر. حئيدر علييئو مودريکليگي سايه سينده زولئيخا خانيم ائوه قاپانماقدان قورتولدو. گؤزلري آرتيق هئچ گؤرموردو. آنجاق ايشه هوسله گئديردي. جمعيته لازيم اولدوغونو دوشونمک اونو جانلانديريردي. بوتون پروبلئملره دؤزوردو. عؤمرونده شيکايت ائتمزدي. يئنه ائتميردي… 

      زولئيخا خانيمين اوغلو 

      بو دانيشديقلاريم منيم آنام زولئيخا خانيم حاقيندايدي... گولاره نين ده، منيم ده تکجه سندلرده آناميز اولماييب او. هر جفاميزا دؤزوب. اعتيبارلي آدام ايدي. سيرلريني چکينمه دن اونا دئيه بيلردين. دوز يول گؤسترردي. جيدي، سليقه لييدي. منه دئييردي، آرخيويمي قورو، بير گون سنه موراجيعت اولوناجاق. بير ده منه وصيت ائتدي:  " من اؤله جگم. کوميسسييا تشکيل ائده جکلر. دئيه جکلر کي، مني فخري خياباندا باسديرسينلار. قويمازسان. مني شوولاندا آتا-آنامين يانيندا دفن ائدرسينيز " . مير مؤوسوم آغا و بيزيم باشقا قوهوملاريميز اورادا دفن اولونوبلار. 1999-جو ايلده آنام دونياسيني دييشدي. وصيتينه عمل ائتديم… 

      نه دئميشديسه، هاميسي يئريني تاپير. آرخيوي ايله ماراقلانيرلار، خاطيره سيني عزيز توتورلار. آذربايجان دؤولت آوياسييا آکادئميياسي بؤيوک ايشلر گؤرور. بو ياخينلاردا زولئيخا سئييدمممدووانين 90 ايلليگيني طنطنه  ايله قئيد ائتديلر.  

      ...ساغليغيندا آنامين اوردئنلري و باشقا اشيالاري تاريخ موزه ينده دايم نوماييش اولونان ائکسپوناتلارين آراسيندا ايدي. 9 ماي غلبه گونونده موعليملريميز بيزي موزه یه آپاريرديلار. من حاقيندا فخرله دانيشيلان او قهرمانين اوغلو ايديم. بو گون ده مندن سوروشسالار،  " قهرمانلار حياتدا نئجه اولورلار؟ " . دئيرم، قهرمانلار موحاريبه  زاماني قهرمانليقلار ائديرلر. آنجاق موحاريبه دن سونرا دا دييشميرلر. اونلار ائله بو حياتدا دا قهرمانديرلار. 

آیدین سئییدمممدوو

  "دونيا آذربايجانليلاري نين اينفورماسييا مركزي" سايتيندان كؤچورولوب .

   اؤزگور قادين






ياز سيز ياز

YENİ İLİNİZ QUTLU OLSUN-XATUN

ياز سيز ياز

ياز گلير

اویانیر  آغاجلار

آنادیلیجه سسله ییر یازی

اؤزله ين قوشلار

کولک

 اسيم اسيم اسمگه بایراق آختارير

كؤوره لير

 آغلايير

نمیش نمیش  یاغیر یاغیشلار

توپراق،

 آذربایجان ایگی وئریر.

ياز گلير..

بايرامينيز قوتلو اولسون

يورتداشيم  قاريشقالار

بايرامينيز قوتلو اولسون

 ديلداشيم  داغلار  داشلار.

 

ياز گلنده..

بير بايراق اسيم

بير توپراق  قوخو

بير ماهني سس

گتير

ديوار ديوار ديوار ديوار

يالقيزليغيما

ايكي گؤز  كوچه لره  بولودلاميشام.

  

ياز

بايراق اويخوسو ايله اويانير

 توپراق

ايگيد جوجرير

گول آچير

بابكي آلمالار

ياز گلير آذربايجانا..

 

ياريمچيق اؤيكو

بیری واردي بيري يوخ

آلما ياريمچيق

ياپراق ياريمچيق

توپراق ياريمچيق

ياريمچيق بايرامي قوتلايير

 اولوس ياريمچيق.

آيدا بيات






كريسمس هديه سي

كريسمس هديه سي

یازان : او. هئنری

چئویرن : آیدا بیات

       بيردولار سكسن يئددي سئنت. پولون هاميسي بو ايدي.بونون آلتميش سئنتيني ، پئني-پئني  باققال ، اتچي و تره وزچي ايله آليش وئريشده چنه ووراراق توپلاميشدي. دئللا ، پوللاري اوچ كره سايدي. بير دولار سكسن يئددي سئنت. يارين كريسمس ايدي. بونا گؤره كؤهنه قولتوقدا اوتوروب  آغلاماقدان باشقا اليندن بير ايش گلمه ديگي بللي ايدي. او بئله ده ائتدي.

      گنج قادين قارا طالعينه آغلاماقدايكن ، ايذين وئرين اونون ائوينه بير گؤز آتاق.آپارتيمانين ايكينجي قاتيندا ، كيچيك دؤشلي بير ائو. اوتاق اسكيميش بير قيرميزي كليمله چوللانميش. آزاجيق ائو اثاثلاري كؤهنه و ايشدن دوشموشدور . آز اؤنجه ، دئللا اوستونده اوتوروب آغلاماقدا اولدوغو كؤهنه قولتوغو سؤيله ميشديك. اوتاغين ايكي پئجره سي نين آراسيندا ائنسيز بير گؤزگو آسيلي دير. آشاغي قاتدا ، اوفاجيق گيريش هاليندا ، پوستا قوتوسونون اوستونده "باي جيمز ديلينگهام يانگ " آديندا بير كارت گؤروروك. " ديلينگهام " آدي يوكسك آيليق آلديقلاري او خوش گونلري آنيمساتماقدادير آنجاق ايندي گليرلري خئيلك آشاغي دوشموش ساده بير "د"  داها اويغون گؤرونور.  آمما باي جيمزديلينگهام ائوده دؤنونجه "جيم " دئيه اؤپوشله اونو قارشيلار بايان جيمز ديلينگهام يانگ (آز اؤنجه دئللا آدي ايله تانيتديق).

     دئللا آغلاماغي بيتريب بير آزجيق پودور ياناقلارينا سوردو. پنجره نين اؤنونده دايانيب بوزومتول حيطده كي  بوز باراماقليقلارين اوستونده گئدن بوز پيشگي ايزله مگه باشلادي . يارين كريسمس ايدي. اونون ايسه ، جيمه هديه آلماسي اوچون يالنيز بير دولار سكسن يئددي سئنتي وار ايدي. بو اونون آيلارجا پئني – پئني بيريكديرمه سي نين سونوجو ايدي. ائوين گئديري سانديغيندان داها چوخ ايدي. جيمه هديه آلماق اوچون يالنيز بير دولار سكسن يئددي سئنتي وار ايدي. او جيمه ياراشان هله اوسته ليك آز تاپيلان بير نسنه نين اوستونده  دوشونمكده نه سئوينجلي آنلار كئچيرميشدي.

    دئللا آنسيزين ، پنجره نين قاباغيندان دؤنوب گوزگونون قارشيسيندا داياندي. گؤزلري پاريلداييردي. آنجاق قيسا بير سوره ايچينده رنگي قاچدي. چابوق ، ساچلاريني آچيب بويوجا آشاغييا ائنديردي. اسكيدن ،جيمز ديلينگهام يانگين چوخ اؤيوندوگو ايكي شئي وار ايدي: بيرينجيسي بؤيوك آتالاريندان اونا يئتيرن آلتين ساعات، ايكينجيسي ايسه دئللانين ساچلاري. اونلار، هر كراليچه نين او ساچلاري و هر كرالين او ساعاتي چكنمه ديگينه اينانيرديلار!

    دئللانين قهوه رنگلي گؤزل ساچلاري بير چاغلايان (شلاله ) كيمي  چيگنيدن آخاراق توپوقلارينا يئتيشيب بورونجك كيمي اونو چولقالاييردي. سونوندا سينيرلي بير دورومدا ساچلايني توپارلاييب سانجاقلادي. بير- ايكي دامجي ياش گؤزلريندن ييپرانميش قيرميزي كيليمه دامجيلايينجا بيرآن دوراقسانيب داياندي. او قهوه رنگلي بؤرك و كوتونو گئينيب پاريلدايان گؤزلرله قاپييا دوغرولاراق باساماقلاردان آشاغييا ائنيب خيابانا چيخدي.

     دئللا تله سيك خيابانلاري دولاشديقدان سونرا تابلوسوندا " بايان سوفروني ، هر چئيشد ساچ" يازيلميش بير آتئليه نين اؤنونده داياندي.  ايكينجي قاتا چيخدي. بايان سوفروني ، شيشمان ، سولغون و بير آز سايغي سيز بير قادين ايدي. اونو سوفروني كيمي بير گؤزل آدا چتين اوخشاتماق اولوردو.

-: " ساچلاريمي آليرسينيز مي؟" دئللا سوروشدو.

-" ايشيم بودور." بايان يانيتلادي. " بؤركونو گؤتورده باخيم ".

قهوه رنگلي ساچلار يئنه آشاغييا شورلاردي. بايان ساچلاري يوخلاييب " ييرمي دولار " دئدي.

-" تئز وئرين " دئدي دئللا.

     ايكي ساعات ايچريسينده ، بوتون ماغازالاري گزدي آنجاق سونوندا ايسته ديگيني تاپدي. او گئرچكدن جيمدن باشقا بير كيمسه يه دوزلمه ميشدي.  بير پلاتين ساعات زنجيري ايدي. ساده آنجاق اوستون بير ال ايشي ايدي. اونو آلمالي اولدوغونو بيليردي. ييرمي بير دولار اؤده ييب قالان سكسن يئددي سنئتي ايله ائوه قوشدو. ساعاتين دگرلي اولدوغونا باخماياراق ،زنجير يئرينه كؤهنه مئشينله باغلاديغيندان، جيم  اونو گؤزلرين اؤنونده چيخارتماقدان اوتانيردي اينديسه بو گؤزل زنجيرله اونو هرياندا چيخاريب باخا بيلر دئيه دوشونوردو دئللا.ائوه چاتينجا دويغوساليقدان چيخيب گئرچكليك دونياسينا واردي . ساچ قيوريلداني گؤتوردو . گازي يانديريب چاليشدي كورلانميش ساچلاريني دوزلتسين. قيرخ دقيقه ايچينده باشي نارين- نارين قيورجيقلارلا دولدو. چوخراق اوغلان اؤيرنجيلرينه اوخشاييردي. او ياپديغيني اؤزنله گوزگوده گؤزدن كئچيردي.

-: "اومارام جيم بو ايشيمدن قيزماسين " دئيه دئييندي." آخي ، نئيله يه بيلرديم . بير دولار سكسن يئددي سئنتله نه آلا بيلرديم كي؟"

    تاوا اوجاغين باشيندا ايستي له نير. جيم هئچ واخت گئجيكمزدي. دئللا زنجيري الينده توتاراق جيمين هئپ گلديگي يئرده قاپي نين آغزينداكي ماسانين آرخاسيندا اؤتوردو. آياق سسلري گلدي.  دئللانين اورگي دؤيونمه يه دوشوب رنگي قاچدي. قاپي آچيلدي. جيم ايچريه گيريب قاپيني باغلادي. او سئويملي آنجاق چوخ جيددي گؤرونوردو. ييرمي ايكي ياشي وار ايدي و بو ياشلا بير عاييله ني دولانديرمالي. يئني بير پالتو گره كيردي اونا . هله اوسته ليك الجگي بئله يوخ ايدي. جيم قاپي قاباغيندا دوندو. گؤزلريني تيكدي دئللايا. اوزونده دئللانين اوخويا بيلمه ديگي بير آنلاتيم (ايفاده) وار ايدي. بو دئللاني  قوخوتدو. بو آتلاتیم نه قيزغينليق ايدي  نه ده شاشقينليق ، نه قيناما ايدي نه اؤفكه بلكه ده بير باشقا دويغو ايدي. جيم، ماتديم-ماتديم  باخا قالميشدي. دئللا ماسانين آرخاسيندان قالخيب جيمه ساري گئتدي.

-: " سئوگيليم جيم ! ائله باخما منه . اوره گيم ايسته ييردي سنه بير كريسمس هديه سي آلام . اونا گؤره ساچلاريمي كسيب ساتمالي اولدوم. ساچلاريم  يئنه اوزاناجاق . سن اؤنمسه مز سن دئييل مي ؟ بيليرسن ساچلاريم تئز-تئز اوزانار. جيم من بو ايشين زوروندا ايديم . جيم! كريسمسيمي قوتلادا سئوينه ليم. بيلميرسنكي سنه  نه گؤزل هديه آلميشام؟ ".

-: " سن ساچلاريني ووردونمو ؟ " جيم گؤردوگونه اينامير كيمي آستاجا سوروشدو.

-: " كسيب ساتديم " دئدي دئللا. " سن مني  بئله سئويرميرسن مي؟ منم سنين دئللانام  يالنيز ساچسيز. باخ!".

جيم ماراقلا اوتاغين دؤرد بوجاغينا گؤز گزديردي.

-: " سن دئييرسن مي ساچلار گئديب؟".

-: " اونو آراماغا گره ك يوخ" دئدي دئللا . " دئديم كي ساتديم گئتدي. كريسمس گئجه سي دير. بير آز سئويملي اول جيم . من اونو سنين اوچون ياپديم. ايندي شامي گتيريرم ".

جيم كوهنه پالتوسونون جيبيندن بير باغلي چيخارديب ماسانين اوستونه آتاراق :

-: " يانليش آنلاما مني دئللا " دئدي. " هئچ شئي سنه اولان سئوگيمي اورگيمده آزالدا بيلمز . ساچ وورمان بئله .آنجاق باغليني آچارسان ندن سارسینتی کئچیردیگیمی آنلاياجاقسان".

دئللا آغ بارماقلاري ايله باغليني سؤكوب آچينجا سئوينجدن بير چيغليق قوپاردي آنجاق چوخ تئز بو موتلوق گؤزياشلاريندا بوغولدو. جيم اونو قوجاقلاييب ارككجه سينه اونو اووتماغا چاليشدي. هديه ، دئللانين چوخدان برودئي ماغازاسي جاماكاسيندا گؤروب حئيران اولدوغو بير تاخيم باش داراغي ايدي. گؤزل داراقلار ، داش – قاشلا سوسلنميش، تام ساچلاري نين رنگينه اويغون اولاراق  قهوه رنگلي ايدي. داراقلارين  چوخ باهالي اولدوغونو بيليردي آنجاق اونلارا يييه اولاجاغي عاغليندان بئله كئچميردي. اينديسه اونلار بوردا ايدي آمما تاخيلاجاق ساچلار گئتميشدي. دئللا داراقلاري سيم – سيخي الينده توتاراق قيزارميش گؤزلرله باشيني قالديريب گوله – گوله :

-:" منيم ساچلاريم تئز اوزانار جيم" دئدي. سونرا پيشيك بالاسي كيمي سيچراياراق ائكه دي:

-" ائي واه ! ".

جيم هله هديه سيني گؤرمه ميشدي. دئللا ذوق ايله اونو جيمه اوزاتدي. دگرلي مئتال  اونون الينده پارلايير كيمي گؤرونوردو.

-: " گؤزل دير، دئييل مي  جيم؟ من بونو تاپماق اوچون شهري آلت – اوست ائتديم. آرتیق زاماني بيلمك اوچون گونده مين كره ساعاتينا باخا بيلرسن. ساعاتين وئرده باخيم گؤروم زنجيرله نئجه گؤرونور؟".

     جيم  سؤزو ائشيتمه ميش كيمي قولتوقدا  اوتوروب اللريني بوینوندا کنتله یه رک گولومسه دي.

-: "دئللا ! ايذين وئر كريسمس هديه لريميزي بير باشقا گونه ساخلاياق . اونلاردان ايندي يارارلانسايديق چوخ ياخشي اولاردي آنجاق من سنين داراقلارينی آلماق اوچون ساعاتيمي ساتديم. اينديسه منيم فيكريمجه واختي دير گئديب شامي چکه سن  " .






نوبئل ادبيات اؤدولو قازانان قادينلار

 

Selma Lagerlöf

سئلما لاقئرلؤف (۱۹۴۰-۱۸۵۸) ايسوئچلي يازار. افسانه لره و ناغيللارا دايانان ياپيتلاريلا تانينميشدير. نوبئل ادبيات اؤدولو آلان هم ايلك قادين ، همده ايلك ايسوئچلي يازاردير.

 

Grazia Deledda

قرازييا دئلئدا (۱۹۳۶-۱۸۷۱) ايتاليالي يازاردير. دوغاجيليق آخيمي نين اؤنده گلنلري نين آراسيندا قبول ائديلير. اثرلرينده سادونياداكي زولو ياشام قوشوللاريني تصوير ائدير. ۱۹۲۶ دا ادبيات داليندا نوبئل اؤدولونه لاييق گؤرولدو.

 

Sigrid Undset

زيگريد اوندئست (۱۹۴۹-۱۸۸۲) نوروئژلي يازار. اثرلرينده گلنكلر و چاغداشلاما چاتيشماسي ايله ديني دگرلري و قادينين اؤزگورلوگونو اله آلير. ۱۹۲۸ ده "The Axe", "The Snake Pit", "The Wilderness" ve "The Son Avenger" باشليقلاريني داشييان "The Master of Hestviken" دؤرتلَمه سيله نوبئل ادبيات اؤدولونو قازانميشدير.

 

Pearl Sydenstricker Buck

پيريل .س. باك (۱۹۷۳-۱۸۹۲) آمريكانين ايلك نوبئل آلان قادين يازاريدير.۱۹۳۱ ده " ياخشي دونيا" آدلي ياپيتيلا پوليتزئر اؤدولونو قازانميشدير. پيريل باكين كيتابلاري عؤمرونون بؤيوك بير قيسميني گئچيرديگي چينده كي ياشاميني يانسيندير. آنا كيتابي ايله نوبئل ادبيات اؤدولونو آلميشدير.

 

Gabriela Mistral

قابريلا ميسترال (۱۹۵۷-۱۸۸۹) شيلي لي شاعير و ديپلومات. ۱۹۴۵ ده ادبيات داليندا نوبئل اؤدولونو آلدي. بو اؤدوله لاييق گؤرولن ايلك لاتين آمريكالي اولدو.

 

Nelly Sachs

نئلي ساچز (۱۹۷۰-۱۸۹۱) آلمانلي يازار و شاعير. اثرلرينده ساواشين اينسان اوزه رينده كي تخريباتيني قونو ائتدي. تؤورات و يهودي گلنگي تئمالارينا آغيرليق وئردي.۱۹۶۶ ده نوبئل ادبيات اؤدولونو شاموئيل يوسئف آقنون ايله پايلاشدي.

 

Nadine Gordimer

نادين قورديمئر ۱۹۲۳ دوغوملو گونئي آفريقا يازاري. ۱۹۷۴ ده من بوكير اؤدولونو و ۱۹۹۱ ده نوبئل ادبيات اؤدولونو قازانميشدير.

 

Toni Morrison

توني موريسون ۱۹۳۱ دوغوملو آمريكالي نوبئل اؤدللو يازار. موريسون " آفريقالي- آمريكالي " ادبياتي نين تانينماسي و گليشمه سينده اؤنملي رول اويناميش، اورتكن بير يازاردير. "سئوگيلي" آدلي رومانيلا ۱۹۸۸ ايلينده پوليتزئر اؤدولونو قازاندي. اثرلري موريسونا آيريجا ۱۹۹۳ ايلينده نوبئل ادبيا اؤدولونو قازانديردي.

 

Wisława Szymborska

ويسلاوا شيمبوريسكا ۱۹۲۳ دوغوملو پولونيالي (لهستان) شاعير. چاغداش پولونيا شئعري ني اؤنده گلن تمثيلچيلريندندير. ۱۹۹۶ دا نوبئل ادبيات اؤدولونو آلدي.

 

Elfriede Jelinek

ائلفريده جئلينك ۱۹۴۶ دوغوملو آووستوريالي (اوتريش) فئمينيست اويون يازاري و رومانچيسي،۲۰۰۴ ايلينده نوبئل ادبيات اؤدولونو آلميشدير.

 

Doris Lessing

دوريس لئسينگ ۱۹۱۹ دوغوملو بريتانييالي يازار.

دوريس لئسسينگ، 1919 دا  باباسي نين بير بانکانين يؤنئتيجيليغيني ياپتيغي ايرانين كيرمانشاه اياليتنده آنادان اولدو. بئش ياشيندا عاييله سيله بيرليكده زيمباووه (رودئزيا) سينيرلاري ايچينده بولونان بير كنده داشيندي. ساليسبوريده بير کاتوليک اوخولوندا ائييتيم گؤردو. 14 ياشيندايکن عاييله سينه عوصيان ائده رك اوخولو بوراخدي و سيراسييلا شفقت باجيسي،  تئلئفون اوپئراتؤرلوغو و کاتيبه ليک اتئدي. 18 ياشيندا رودئزيا پارلمانيدا چاليشماغا باشلادي و اؤلكه ده  ايرقچيليق-قارشيتي بير سول پارتي نين قورولماسيندا رول آلدي. 1943 ده  سونا ائرن ايلک ائوليليگي نين آرديندان کومونيست پارتيسينه قاتيلدي و آلمان سياسي ائيلئمجي گوتتفريئد لئسسينگ ايله ائولندي. 1949دا ائشيندن و رودئزيادان آيريليب اوغلويلا بيرليکده لوندونا (لندن) گلدي. او تاريخدن بري ياشاميني پروفئسيونال بير يازار اولاراق لوندوندا سوردورور. 

  لئسسينگ چوخ ساييدا روماني و قيسا حيكايه سينده ، داها چوخ 20. يوزايلين توپلومسال و سياسي قارماشاسينا ياخالانميش بيرئيلرين ياشاملاريني اله آلير. اثرلري نين باشليجا تئمالاري نين فئمينيزم، جينسييتلر آراسي ساواش و بوتونلوک پئشينده قوشان بيرئيلر اولدوغو سؤيله نه بيلير. لئسسينگين چوخونلوقلا آفريقانين گونئيينده  يا دا اينگيليسده گئچن اثرلرينده كي سولچو، باغيمسيزليغينا سون درجه دوشکون و فئمينيست قادين قهرمانلار، عيني يازارلاري كيمي، ايچينده ياشاديقلاري توپلوملارين کولتورل قيسيتلامالارينا قارشي باش قالديرير. ان چوخ اوخونان و ان چوخ چئوريلميش روماني آلتين دفتر (1962)، قادين حركتي نين کؤشه داشلاريندان بيري اولاراق گؤرولور. 

۲۰۰۷ ايلينده نوبئل ادبيات اؤدولونو قازاندي . بو اؤدوله لاييق گؤرونن ان ياشلي آدامدير. 

كيتابلاريندان ، "آلتين دفتر" ، " گزه گنلر" ، " ائوليليكلر" ، ايچينده ياشماغي سئچديگينيز حبس خانالار"‌، "جهنمه ائنيش اوچون آچيقلاما" و " ائولنمه ين آدامين حيكايه سي"‌- سايماق اولار.

 

Herta Müller

هئرتا مولئر ۱۹۵۳ دوغوملو رومانيالي يازار و شاعير.چائشئسكو دؤنميده رومن خالقي نين ياشاميني آنلاتديغي اثرلري ايله تانينميشدير. رومانچي ريچارد واگنئر ايله ائولي اولان مولئر  رومانيادا گيزلي سئرويسله چاليشماغي رد ائده رك ايشدن اولموش و ۱۹۸۷ ده آلمانيايا كؤچموشدور.

ائسوئچ بيليم آكادئميسي طرفيندن ياييملانان آچيقلامادا ، رومانيا دوغوملو آلمان يازار مولئرين 2009 نوبئل ادبيات اؤدولونو قازانديغيني بيلديردي. مولئرين بو اؤدولو، " شئعرين سيخليغي و نثرين آچيقليغيني قوللاناراق يوخسوللارين دونياسيني تصويري ايله " آلديغيني قئيد ائديلدي.

كيتابلاريندان ، " تولكو داها او زامان آوچي ايدي"‌ و " اوركده كي حئيوان "- ني  آد آپارماق اولار.

توپلايان : آيدا بيات

قايناق : ويكي پئدييا






دونيا چاپيندا تانيميش اؤزبك قادين شاعيري : زولفييه

 

     زولفييه(ايسراييلووا) ،1915 ايلينده اؤزبكيستانين  تاشكند شهرينده آنادان اولموشدور. 1931-1934 ايللر آراسي  خاتين قيزلار يوکسک اوخولونو و تاشکند پئداگوژي انستيتوسونو بيتيرميشدير .سونرا ادبييات قونوسوندا يوکسک ليسانس آلميشدير. داها سونرا ادبييات نشريياتيندا بؤلوم باشقاني(1941-1950) اولاراق چاليشميشدير. 1953-1980 ايللرينده اؤزبکيستان قادينلاري نين درگيسي  " صدف'ده باش يازار گؤروينده چاليشميش سون قيرخ ايل ايچينده يتيشن بوتون اؤزبک شاعيره و يازارلارينا اوستادليق ائديب يارديم ائتميشدير.  

     زولفييه آدي، ساده جه اؤزبکيستاندا دئييل، بوتون دونيادا تانينماقدادير. اونون ايله ايلگيلي اولاراق اؤزبک انسيکلوپئديياسيندا بئله يازيلميشدير.  " اؤزبک شاعيره سي و قزئته چيسيدير. اؤزبكيستان خالق شاعيري (1965)، نم (1968)، همزه (1969) و نيلوفر (1970) اؤدوللري نين صاحیبيدير. "   

     زولفييه، ياراديجيليغينا اون بئش ياشيندا باشلاميشدير. ايلک کيتابي  " حيات ورقلري"  1932 ايلينده ياييملانميشدير.  " قيزلار قوشيغي "  (1938)،  " شئعرلر "  (1939) كيمي کيتابلاريندا اؤزبک قادينلاري نين دويغولاري، حياتا آکتيو اولاراق قاتيلماغا دعوت واردير. شاعير، ساواش ايللرينده اؤز دؤنََمي نين دويغو و غايه لريني يانسيتديغي  " هولکر " ،  " اوني فرهاد دئر ائديلر "  (1943)،  " هيجران کونلريده "  (1944) آدلي کيتابلاريني ياييملاميشدير.  

    1944ايلينده شاعيره نين اوستادي و حايات يولداشي حاميد عاليمجان، ترافيک قضاسي گئچيريب وفات ائتميشدير. بوندان سونرا شاعيره، عؤمور بويو هيجران شئعيرلري يازميش، بو قونو اونون ياراديجيليغيندا آيريليقلا ايلگيلي کيتابلارا يانسيميشدير.  

     شاعيره، اؤز باشيندان گئچنلري و گئرچک تاريخي شخصيتلر حاققيندا دستانلار يازميشدير.  " اوني فرهاد دئر ائديلر "  آدلي دستاني، ساواشدا وفات ائدن صنعتچي قابيلجان صيدديقوو حاققيندا؛  " سوراکليدي شاعيرني شئعريم "  آدلي اثري، حاميد عاليمجان حاققيندا،  " قوياشلي قلم "  آدلي دستاني ايسه مشهور يازار آيبک حاققيندادير.  

     شاعيره نين  " قار "  (1952)، "بيزنينگ آنه لر "  (1953،  " قيزچئمگه " ، "اوچراشوو"  (1954) كيمي کيتابلاري اوشاقلارا يازيلميشدير.  

     اونون  " من تانگني کويلئيمئن (من تاني ترننوم ائديرم) " ،" اوغليم، سيره بؤلميدي اوروش(اوغلوم اصلا ساواش اولماياجاق)  " (1954)،  "موشاعيره "  (1958)،  " اويلر(دوشونجه لر) (1965) ،كيمي اونلارجا شئعير کيتابي و روسجا اولاراق چيکميش کيتابلاري، زولفييه ني بوتون يوردا تانيتميشدير. شاعيرين  " تئن-لئنگن اثرلري(سئچمه اثرلري)  1959، ايلينده ياييملانميشدير. سونرا اونون اوچ جيلدليک  " اثرلري "  (1985) ياييملانميش و بو کيتابا شاعيرين بوتون عؤمرو بويونجا يازديغي شئعيرلري و دستانلاري داخيل ائديلميشدير.  

     زولفييه، اؤزبک چئويرمه صنعتي نين گليشمه سينه ده بؤيوک قاتقيدا بولونموشدور. او، ن. نکراسوو، ل. اوکراينکا، س. نريس، و. اينبر، س. کاپوتيکينيان، م. کريم،. ن. حيکمت، م. ديلبازي، آ. پريتامين شئعيرلريني اؤزبک اوخوجوسونا تانيتميشدير.  

     شاعيره نين شئعيرلري، اينگيليس، آلمان، هيند، چين، فارس و بولقار ديللرينه چئوريميشدير. او، اولوسلار آراسي  " نئرو "  و  " نيلوفر "  اؤدوللرينه،  " لئنين "  مئدالينا، اوچ دفعه " محنت قيزيل بيراق "  مئدالينا ، بولقاريستانين  " کيريل "  و  " مئفودي "  مئدالينا  " سوسياليستيک محنت قهرماني "  و  " اؤزبکيستان خالق شاعيري "  عونوانلارينا لاييق گؤرولموشدور.

     شاعيره، 1995ايلينده  وفات ائتميشدير. اونون وفاتيندان سونرا آدينا اؤدول قويولموشدو.  

 

  سن قَيده سن يورگيم

  قلب بولگنده ييراقده 

  ايراده ائکن عاجيز. 

  دوستلر هم کوپ اطرافده، 

  امما مئن يککه-يالغيز... 

  بيردن قلبيم کئکسريب، 

  قان هم قاچدي يوزيمدن. 

  سئن، سيرداشني اَختريب، 

  خيال کئتَر ايزينگدن. 

  قيگه کئتدينگ، يورگيم، 

  بيتدي برداش و طاقت. 

  صوحبتينگدير تيلَگيم، 

  تيلده حسرتيم قت-قت. 

  کوپدير اَيته جک سؤزيم، 

  اوگيتلرينگگه  زارمئن، 

  ييغلَيسن دئب دوستلريم 

  طعنه قيلر. نئتَي مئن؟ 

  ساووش بئرمه يدي مئنگه 

  ياقيب کئتگه نينگ آلاو. 

  نئتي، يئتمَيمن سئنگه، 

  اورتَگه تَشَلنگن غاو. 

 عشقه مسکن يورگيم، 

  تاپيب بئر دئب قيستيدي. 

  نيمه قيلي، بئرهم- 

  روحيم سئني ايسته يدي 

 

سئنسيز 

  منه، بير عؤمرني يَشه ديم سئنسيز، 

  قَيتمس شادليکلرنينگ قيتيشين کوتيب، 

  تابوتينگ باشيده چوککه نيمده تيز، 

  فرزندلر کوتردي قوليمدن توتيب. 

  شوندن بئري تيکمن. هر نئگه قلقان، 

  بختگه، بهارگه هم، قيشگه، قيغوگه. 

  بيراو عزاسيده ييغلَيمن قان-قان، 

  توييده يَيرَيمن اوخشَب آهوگه. 

  لئکين قالگَنيمده قلبيم-له تنها، 

  تويغولر زاريگه سالگنده قولاق. 

  اوزني ضعيف، چنقاق سئزگنده گاها، 

  الَمدن بئرمن جوابسيز سوراق: 

  تيريک ائکن نئگه تَشلب کئتمه دينگ؟ 

  مئندن نفيسراقنينگ حوسنيگه عاشيق، 

  مئندن يانيقراغي تارتمه دي سني، 

  ائدي نيگاهينگگه بار جنّت آچيق، 

  سئني مجنون ائتيب بير يئر گؤزلي، 

  نئگه مئني تشلب کئته وئرمه دينگ؟ 

  تيريک اَيريليشنينگ داغي آغيرميش، 

  خورليک کئميررميش عؤمرني چينَب! 

  بو-مودهيش ائگاوگه بئررديم توريش، 

  کئتسنگ هم مئنگه جان تويغونگدن اَينب. 

  بيلرديم، قيده دير آلسن نفس، 

  مورککب بو دونيا سئن-چون هم تيريک. 

  سئنگه يات-ناشادليک، توند روحليک، قفس، 

  بوگونگي قدمينگ کئچه دن ييريک. 

  نئگه، نئگه مئني تشلب کئتمه دينگ؟ 

  بيله من، رشک مئني ائتردي هلاک، 

  افضل کورگه نينگني قَرغب اوترديم، 

  ايزينگدن يورمسديم سايه دَي غمناک، 

  حياتده مئن اوچون قالردينگ تيريک، 

  قلمينگ موجده سين کوترديم موشتاق. 

  مايوس تقديرينگگه يَشب مئن شريک، 

  موشکول بولياتير شادليک يرتماق. 

  نئگه تيريک ائکن تشلب کئتمه دينگ، 

  تشلب کئتمه دينگ-ده، باشلب کئتمه دينگ؟! 

كؤچورن :‌آيدا بيات

 زولفييه آدلي اؤدول






آذربايجان قادين آشيقلاري : آشيق فاطما خانيم كمينه (۱۸۹۸-۱۸۴۱)

فاطما خانيم كمينه

 

     ۱۹ .نجي يوزايلين  قادين آشيقلارينداندير. 1841-جي ايلده شوشادا دونيايا گليب. فاطما خانيم کيچيک ياشلاريندان اعتيبارن شعئيره ماراق گؤسترميشدير. شاعيره نين آتاسي ميرزه بگ بابا دا شاعير اولوب و  " فنا "  تخلوصو ايله شعئير يازيب. تحصيليني شوشادا آليب، ساوادينا گؤره اونا  " ميرزه فاطما خانيم "  دئييرديلر. 19.نجي يوزايل تذکيره لري آراسيندا دا شاعيره نين شئعيرلرينه راست گلينير. او دؤورده فاطما خانيم آزربايجانين ان تانينميش 3-5 شاعيره سيندن بيري اولوب. 

  شاعيره اونونلا بير دؤورده ياشايان بير چوخ آشيغين شئعيرلرينه نظيره لر يازميشدير. آما دؤوروموزه اونون اساسن کلاسسيک شکيلده يازيلميش شئعيرلري گليب چاتميشدير. 

  فيروديدون بَي کؤچرلي فاطما خانيم کمينه ني  " ناديره- يي زمانه "  سايميش، اونون اؤلومونو آغير ايتکي کيمي ديرلنديرميشدير. 

  فاطما خانيم کمينه 1898 -جي ايلين سئنتيابريندا شوشادا وفات ائتميشدير. 

ياراديجيليغي 

  کمينه خانيمين حيات و ياراديجيليغي حاقيندا 19. يوزايل تذکيره لرينه آز دا اولسا بيلگي واردير. مثلا، مير مؤحسون نوواب " تذکيره- يي-نوواب "  اثرينده کمينه خانيم حاقيندا معلومات وئررکن، بيلديرميشدير کي، او، دؤرد يوزه ياخين شعر يازميش، شوشادا مير مؤحسون نووابين باشچيليق ائتديگي  " مجليسي-فراموشان " دا ياخيندان ايشتيراک ائتميشدير. کمينه شاعيره ناتوانين باشچيليق ائتديگي  " مجليسي-اونس " ادبي مجليسين عوضولري ايله ياخين اولموش، اونلارلا شئعيرلشميشدير. 

  قالينجا 

  شيکار اولوب الدن اله دوشمه سين، 

  قورولموش تورلارا، فئعله دوشمه سين، 

  يامان گؤزه، يامان ديله دوشمه سين، 

  قان آغلارام قوربت ائلده قالينجا. 

 

  بير واختلار قاپانجيدا ساخلادين، 

  ظابيطي نين گؤزلريني باغلادين، 

  عبث يئره قفيل آچيب توللادين، 

  دينجلمرم تا بير سوراق بيلينجه. 

 

  صياد اولوب، اوو دالينجا گئتمزديم، 

  دونيادا چوخ غم وغوصه  ائتمزديم، 

  هئچ بير کسين اتگيندن توتمازديم، 

  ايندي تا يالواررام روسواي اولونجا.  

  

  بير صيادين الدن گئتدي ترلاني، 

  تا عؤمرونه فلک سالدي نالاني، 

  چاغيرير هر زامان قادير موللاني، 

  آغلاييبان هر دم اونو دئيينجه. 

 

  باهار اولجاق، شاهبازيمي، اوو ائيله دين، 

  اونوتدون منزيلين، مأوان نئيله دين؟ 

  نه بير گلدين چمن وصفين سؤيله دين، 

  نه سئير ائتدين گول چيچکلر سولونجا. 

 

  سمندر تک اود توتوبان يانسايدين، 

  هر باهار گر خئيير سرين بيلسئيدين، 

  آليب قوجاغينا باغرا باسسايدين، 

  کسيدين اللرين اوندان اوزونجه. 

 

  بير مودت گئديبن قوربتده قالديم، 

  هر يانا باخديقجا حئيرتده قالديم، 

  نه بير سس ائشيتديم، نه سوراق آلديم، 

  تکببور ائيله ديم ناحاق دالينجا. 

 

  ائي کاش کي، اولمايايدي دونياده، 

  عؤمور معموره سين وئريبن باده، 

  غم-غوصه  چکمه يه اولوب آماده، 

  لنگ اولايديم مؤحنت سويون ايچينجه. 

 

  وطندن ال چکيب، باش گؤتدو قاچدي، 

  يووادان چيخيبان بال و پر آچدي، 

  جانيمي چوخ يانار اودلارا ساچدي، 

  قان آغلارام او غوربتدن گلينجه. 

 

  نه بيلمه دي سئودا، نه ده دويمادي، 

  نه راحت بير منزيلينده اويمادي، 

  نه چمندن، نه چيچکدن دويمادي، 

  من ده اونو بير گؤريديم دويونجا. 

 

  آي آغالار، بير ترلانيم اوچوبدور، 

  ساغ اليمدن، سول اليمه آلينجا، 

  اونو توتان خئيرين بهرين گؤرمه سين، 

  من فقيرين ناله سي وار دالينجا. 

 

  پئييله تا بير تولگي قويمارام، 

  اينتيظاردان گؤزوم يوموب اويمارام، 

  گئجه-گوندوز اييله مکدن دويمارام، 

  صيادييام او ترلانين، اؤلونجه. 

 

  يوز مين صياد اولسام توتا بيلمه رم، 

  دالينجا يوگوررم چاتا بيلمه رم، 

  جيلقيسين بيلمه سه م، ياتا بيلمه رم، 

  گؤز ديکرم يوللارينا، گلينجه. 

 

  کمينه، تا الدن گئتدي، گؤرمزسن، 

  لذت ايله بير ده دؤوران سورمزسن، 

  اهل-اي نشه زومره سينه گيرمزسن، 

  کاش اؤليدين بو گونلري گؤرونجه. 

 

  كؤچورن : آيدا بيات






كيشي تاخما آدي ايله يازان قادين : جورج ائليوت(۱۸۸۰-۱۸۱۹)

 

      اصل  آدي ماري آن اوانس (Mary Anne  Evans )اولان اينگيليس قادين يازار جورج ائليوت ،  ۱۸۱۹ دا دونيايا گلدي. اوشاقليق دؤنمينده سيخي بير دينسل ائييتيمدن گئچدي. آنجاق چوخ گئچمه دن باغيمسيز دوشونجه يولوندا گليشمه گؤستره رک کيليسه دن آيريلدي.  

      دونيا گؤروشو باخيميندان ياشامي بويونجا اونو ائتکيله ين دوشونورلر آراسيندا ديويد فيريدريش اشتراوس ايلک سيراني آلماقدادير. اشتراوسين  " ائلشتيرل بير گؤزله عيسي نين ياشامي "  آدلي ياپيتيني چئويرن ائليوت، فريدريك فويئرباخدان  دا عيني درجه ده ائتکيلنميشدير. فويئرباخين  " خيريستييانليغين اؤزو "  آدلي اثريني چئويرن يازار، يارارجي فيلوسوفلارين، اؤزلليکله ده فرانسيز فلسفي پوسيتيويزمي نين باش تمثيلچيسي آقوست كونتون گؤروشلرييله دوشونجه لريني اولوشدورموشدور. 

   آدي گئچن فيلوسوفلار ائليوتون باش ياپيتي ساييلان  " مارت اورتاسي، بير كندلي ياشاميندان "  روماني نين اؤزو و ايچريگينه بورژووا پاسيويست فلسفه سينجه بليرلنن بير دونيا گؤروشو دامغاسيني وورموشدور. بو ياپيتلاردا آغير باسان بتيمله مه طرزي چؤزومله ييجي بير طرز اولوب، بو طرزي يازارين يئگه له ميش اولماسي نين باشليجا ندني كيچيك بورژووا و قيرسال ياشامي آنلاتيرکن آچيغا چيخان کاراکترلرين دگريني و سوندوقلاري باخيش آچيسيني سيناماق ايستمه سيندن قايناقلانماقدادير.  

     ائليوت، بيره يين  اخلاقي-ائتيک يؤندن يئتکينلشمه سي نين پسيکولوژيک اولاراق چؤزومله نيشينه يئر وئرن، مکانيک بير آيرينتي گرچکچيليگي گليشديرميشدير.  " رومولا "  و  " راديکال فليكس هولت "  رومانلاريندا ايسه تاريخسل اولايلاري قونو آلميشدير، ايلکينده 15. يوزايل سونوندا ايتالياداکي اولايلاري؛ ايکينجيسينده ايسه اينگيليسده اوي هاققي نين الده ائديلمه سييله ايلگيلي اولاراق 1832 ايلينده ائديلن موجادله لري آنلاتميشدير.  

    ائليوتون،  " گوته نين ياشامي "  آدلي ياپيتي بوگون ده استاندارد بير بورژووا ياشام اؤيکوسو اولاراق قبول ائديلير و بو ياپيت اونلو ائلشتيرمن و يازار هئنري لوئيس ايله بيرليکده وار اولموشدور. 

   اثرلري 

  رومان:

 آدام بيد (Adam Bede 1859)

 قيييداکي دگيرمان (The Mill on the Floss, 1860)

 سيلاس مارنر، راوالولي توخوماجي (Silas Marner, the Weaver of Ravaloe, 1861)

 رومولا (Romola 1862)

 راديکال فليكس هولت (Felix Holt, The Radical, 1866)

 دانيل دئروندو (Daniel Derondo 1876)

  حيكايه :

 کيليسه ياشاميندان گؤرونوملر (Scenes from Clerical Life, 1857)

 قارداش و باجي ، سونه لر (Brother and Sister, Sonnets)

  شئعير:

اسپانيول قاراچيسي (The Spanish Gipsy, 1868) 

 

  جورج ائليوتون ،  " آه قاتيلابيليرمي يم بو گؤرونمز کورويا  ؟ " 

 آدلي شئعيردن بير بؤلوم… 

 

  آه قاتيلابيليرمي يم بو گؤرونمز کورويا ؟

  وارليقلارييلا گؤزللشديرديکلري ذئهينلره 

  يئنيدن دوغان بو ابدي اؤلولره 

  جؤمردليک اوچون آتان قلبلره 

  جسارتله دوغرويا قوشان بدنلره 

  منجيلليکله بيتن هر سفالتي کيچيمسمه لره 

  گلجگي دلن اولدوزلار كيمي دوشونجه لره 

  و بوتون نايفله ليکلرييله قولاغينيزا پيچيلدايان 

  سيزي انگين دنيزلره چاغيران 

  بو گؤرونمز کورويا 

  قاتيلابيلير مي يم بير گون من ده؟ 

  بئله ياشاماقدير جنّت: 

  دونيا اوزرينده اؤلومسوز بير بسته… 

  حاضيرلايان : آيدا بيات

 

يازار: آیدا بیات  | ثابت لينك | 14 قوناق





گزارش تخلف
بعدی